Aphasia, o le a lea?

Aphasia, o le a lea?

Aphasia o se faʻaletonu o le gagana e amata mai i le faigata ona saili upu i le atoa leiloa o le mafai tautala. E mafua mai i le faʻaleagaina o le faiʻai e mafua mai i le tele o tulaga i se stroke. O le toe faʻaleleia e faʻamoemoe i le ogaoga o le manuʻa.

O le a le aphasia

Aphasia o le vaitaimi faʻafomaʻi mo se tagata ua le toe mafai ona faʻaaoga pe malamalama i la latou gagana. E tupu pe a faʻaleagaina le faiʻai, masani ai ma le stroke.

O ituaiga eseese o aphasia

E masani ona lua ituaiga o aphasia:

  1. Aphasia lelei: E faigata i le tagata ona malamalama i se fuaiʻuga e ui lava e faigofie ona latou tautala.
  2. Aphasia le-lelei: o le tagata e faigata ona faʻamatalaina a latou lava, e ui o le tafe e masani.

Aphasia lalolagi

O le sili ona matuia foliga o aphasia. E mafua mai i le tele faʻaleagaina o le gagana vaega o le faiʻai. E le mafai e le tagata maʻi ona tautala pe malamalama i le tautala poʻo le gagana tusitusi.

Broca's aphasia, poʻo le le malamalama lelei aphasia

Faʻapea foi ma le "le malamalama lelei aphasia", Broca's aphasia e iloga i le faigata tautala, faʻaigoaina o upu, e ui lava o le tagata aʻafia mafai malamalama tele i le mea o loʻo fai mai. Latou te masani ona iloa o latou faigata i le fesoʻotaʻiga ma ono lagona le le fiafia.

Wernicke's aphasie, poʻo le malamalama lelei faʻaali

Faʻaigoaina foi o le "fluia aphasia," o tagata e iai lenei ituaiga aphasia e mafai ona faʻaali o latou manatu ae faigata ona malamalama i mea o loʻo latou fai mai ai. Latou te talanoa tele, ae o a latou upu e leai se uiga.

Anhic aphasia

Tagata i lenei ituaiga o aphasia faigata i le faʻaigoaina o ni mea faapitoa. Ua mafai ona latou tautala ma faʻaaoga veape, ae latou te le manatuaina igoa o nisi mea.

O mafuaʻaga o aphasia

O le mafuaʻaga masani a le aphasia o le ta (Taʻiga) o ischemic (poloka o se alatoto toto) poʻo hemorrhagic (toto mai se alatoto) amataga. I lenei tulaga, aphasia foliga faafuaseʻi. O le faʻamaʻi e mafua ai le faʻaleagaina o vaega e faʻatonutonu le gagana o loʻo i le itu tauagavale. E tusa ai ma faʻamaumauga, e tusa ma le 30% o tagata na sao mai le faʻamaʻi na iai le aphasia, ma o le toʻatele o faʻafitauli o papala ischemic.

O le isi mafuaʻaga o le aphasia e afua mai i le dementia e masani ona faʻaalia o ia lava i le alualu i luma gagana faʻafitauli ma e taʻua o le "muamua alualu i luma aphasia". E maua i tagata mamaʻi e maua i le Alzheimer's disease poʻo le frontotemporal dementias. E tolu ituaiga eseese o muamua alualu i luma aphasia:

  • alualu i luma lelei aphasia, faʻailoaina e ala i le faʻaititia o le faʻaitiitia o upu.
  • alualu i luma logopenic aphasia, faʻaalia e le faʻaititia o le gaosiga o upu ma le faigata ona maua o ni upu;
  • alualu i luma lemafai aphasia, uiga faʻapitoa i le faʻaititia o le gagana gaosia.

O isi ituaiga faʻaleagaina o faiʻai e mafai ona mafua ai aphasia e pei o le ulu ulu, faiʻai tuma, poʻo faʻamaʻi pipisi e aafia ai le faiʻai. I nei tulaga, aphasia masani lava ona tupu faʻatasi ma isi ituaiga o mafaufau mafaufau faʻafitauli, pei o le manatuaina o faʻafitauli po o le le mautonu.

O isi taimi le tumau vaega o aphasia mafai ona tupu. Nei mafai ona mafua mai migraines, faoa faamalosi, po o se le tumau ischemic osofaia (TIA). O le AID e tupu pe a poloka le tafe o le toto i se vaega o le faiʻai. O tagata na maua ile TIA ua tele le avanoa e maua ai ile stroke ile taimi lata mai.

O ai e sili ona aʻafia?

O tagata matutua e sili ona afaina ona o le ono aʻafia i le stroke, tumors ma faʻamaʻi neurodegenerative faʻateleina ma le matua. Peitaʻi, e mafai ona aʻafia ai tagata taʻitoʻatasi ma tamaiti foʻi.

Faʻamaoniga o aphasia

O le faʻamaoniga o le aphasia e faigofie lava ona faia, talu ai o faʻailoga e masani lava ona aliaʻe faʻafuaseʻi pe a uma le stroke. E faanatinati e feutagai pe a fai o le tagata ua:

  • faigata ona tautala atu i le tulaga e le malamalama ai isi
  • faigata ona malamalama i se fuaiupu i le tulaga e le malamalama le tagata i mea o loʻo fai mai ai isi
  • faigata ona manatuaina upu;
  • faitau pe tusitusi faʻafitauli.

O le taimi lava e iloa ai le aphasia, o tagata gasegase e tatau ona faia se faʻataʻitaʻiga o le faiai, masani a maneta resonance imaging (MRI), e iloa ai poʻo a vaega o le faiʻai ua faʻaleagaina ma pe o le a le ogaoga o le faʻaleagaina.

I le tulaga o aphasia e aliaʻe faʻafuaseʻi, o le mafuaʻaga e masani lava o le ischemic stroke. O le tagata maʻi e tatau ona togafitia i totonu o itula ma atili iloiloina.

Electroencephalography (EEG) atonu e talafeagai e iloa ai pe a fai o le mafuaʻaga e le epileptic.

Afai o le aphasia foliga insidiously ma faasolosolo, aemaise lava i tagata matutua, o le a masalomia se i ai o se neurodegenerative faamai e pei o le Alzheimer faamaʻi po o le muamua alualu i luma aphasia.

O suʻega e faia e le fomaʻi o le a mafai ai ona iloa poʻo fea o vaega o le gagana ua aʻafia. O nei suʻega o le a iloiloina ai le mafai o le tagata maʻi e:

  • Malamalama lelei ma faʻaaoga saʻo upu.
  • Toe fai upu faigata poʻo fasifuaitau.
  • Malamalama i le tautala (eg tali ioe pe leai).
  • Faitau ma tusitusi.
  • Foia paso poʻo faʻafitauli upu.
  • Faʻamatala vaaiga poʻo igoa masani o mea faitino.

Evolution et com? Talosaga mafai

Aphasia afaina ai le tulaga lelei o le olaga aua e puipuia lelei fesootaiga lea e mafai ona aʻafia ai se tasi faʻagaioiga faʻagaioiga ma faiā. O papupuni gagana e mafai foi ona taitai atu ai i le atuatuvale.

Tagata e maua aphasia mafai masani ona aʻoaʻo e tautala pe a itiiti mai fesoʻotaʻi i sina tele.

O avanoa o le toe faʻaleleia e faʻamoemoe i le ogaoga o le aphasia ia lava e faʻamoemoe i:

  • le vaega ua leaga o le faiʻai,
  • le lautele ma mafuaʻaga o le faʻaleagaina. O le amataga ogaoga o aphasia o se taua vaega faʻamaoniaina le vavalo o tagata mamaʻi ma aphasia ona o le stroke. O lenei ogaoga e faʻamoemoe i le taimi i le va o togafitiga ma le amataga o mea faʻaleagaina. O le puʻupuʻu o le vaitaimi, o le sili atu lea o le toe maua mai.

I le afaina poʻo le faʻaletonu, o le aphasia e le tumau, ma le toe faʻaleleia e ono vaega (mo se faʻataʻitaʻiga, o le tagata maʻi e faʻaauau pea ona poloka i ni upu) pe atoa atoa.

E mafai ona faʻamaeʻaina le toe faʻaleleia pe a faʻataunuuina le toe faʻaleleia i le taimi lava e aliali mai ai faʻailoga.

Tuua se tali