Mataupu
O la'au i lou fale e tele atu mea e fai mo oe nai lo le mea e te mafaufau i ai
mataupu tau le mafaufau
O le tausia lelei o la'au e mafai ona fesoasoani ia i tatou ia lagona atili le mafutaga ma maua ai le ea lelei i totonu o lo tatou fale
Afai e iai laau e iai le ola. O le mea lea matou te faʻatumu ai o matou fale "i lanu meamata", matou te maua togalaau i le taulaga ma o fata e tumu i tama'i ulo fugala'au. E ui lava e manaʻomia e laʻau le tele o le tausiga - e le gata e faʻasusu, ae tatau foi ona tatou popole po o fea e tuʻu ai ina ia maua ai le malamalama sili, avatu ia i latou meaʻai, faʻafefe ... - matou te faʻaauau pea ona faʻatau ma tuʻuina atu.
Ma, o laau sa avea pea ma vaega o lo tatou olaga. Ua tupu a'e le ituaiga tagata i a siosiomaga faalenatura, lea e faataunuuina ai taamilosaga o le olaga: e ola manu, e faasolo atu fugalaau mai lea fugalaau i lea fua … o lo tatou siosiomaga atoatoa o le natura masani, ma o le faatumuina o lo tatou fale i laau o se laasaga masani.
Manuel Pardo, o se fomaʻi i le poto faʻapitoa i le Ethnobotany o loʻo faʻamatalaina e faapea, "e pei lava ona tatou talanoa e uiga i manu feʻai, tatou te maua. kamupani la'au». E lagolagoina e ia le manatu faapea o laau e maua ai le ola ma o se mea e sili atu nai lo na o se teuteuga: “E mafai e laau toto ona liua se laufanua o le taulaga i se ata lafulemu. Ia avea laau e faateleina ai lo tatou manuiaMatou te latalata ane i latou ma e le o se mea faʻapitoa ma teuteu, matou te vaʻaia ua latou tuputupu aʻe ».
O laʻau, mai le mafaufau faʻapitoa, ei ai se galuega taua tele. Ma e mafai ona tatou manatu ia i latou o ni “soa” po o ni manatuaga. "O uo sili ona matutua i loʻu olaga o loʻo i totonu o loʻu potu malolo, i loʻu tulaga o loʻo i ai aʻu laau e sili atu loʻu ave nai lo laʻu fanau ma loʻu toʻalua," o le tala malie a Manuel Pardo. E le gata i lea, fai mai lena mea las e faigofie ona pasi atu laau. O le mea lea, atonu latou te taʻu mai ai ia i tatou e uiga i tagata ma faamanatu mai ia i tatou o tatou sootaga tau lagona. O se la'au e tu'uina atu e se uo po'o se aiga ia te oe o le a avea pea ma mea e manatua ai. "E le gata i lea, o laʻau e fesoasoani ia i tatou e faʻamalosia ai le manatu o tatou o tagata ola," o le tala lea a le tagata poto.
E masani ona faalogo atu e lē lelei le iai o laau i le fale “auā e faoa ai a tatou okesene.” Ua fa'ailoa mai e le tagata su'esu'e fa'ato'aga lenei talitonuga, e ui ina fa'aaoga e laau le okesene, e le o se tulaga e tatau ona tatou popole ai. “Afai e te lē tulia lau paaga po o lou uso i fafo o le potu pe a e moe, e faapena foʻi i laʻau,” o le tala lea a le polofesa, o lē na toe faapea mai, afai e leai se mea e tupu pe a alu i le pō i luga o mauga e siʻomia e laau. , e le tupu foi. leai se mea e momoe ma ni nai laau i totonu o le potu. "E tatau ona avea ma se siosiomaga tapunia tele ma le tele o laʻau e iai se faʻafitauli," o lana tala lea. I le faʻatusatusaina o lenei mea, o loʻo faʻamatalaina e Manuel Pardo o laʻau e iai le malosi e faʻamama ai mea faʻafefiloi i le ea, ma o se tasi lea o latou faʻamanuiaga tuusaʻo i le siosiomaga.
Faʻaaoga i le umukuka
E fa'apea fo'i, o le foma'i fa'apitoa i ethnobotany -o lona uiga, o le su'esu'eina o le fa'aoga masani o la'au-na fa'ailoa mai e iai isi mea e fa'aoga ai laau i tua atu o le "kamupani" ma teuteuga. Afai o mea o loʻo ia i tatou o laʻau e pei o le rosemary poʻo le basil, poʻo fualaau faisua, e mafai fa'aaoga i totonu o le matou umukuka.
Mulimuli ane, e tuuina atu e le tagata tomai faapitoa se lapataiga. E ui ina latou aumaia ia i tatou le tele o aogā, ae e tatau ona tatou maua mataala i nisi o laau, aemaise lava i latou e oona. E ui lava matou te fiafia i nei laʻau i le vaʻaia, o tagata e iai tamaiti i le fale e tatau ona amanaia lenei mea, aua e mafai ona oona i le susu pe paʻi i ai.
Manuel Pardo e manino: o laʻau o se lagolago. "O loʻo i ai le tasi i le isi o se kamupani" ma faʻaiʻu i le faʻamamafa, i le faaiuga, i le va o tagata ma laʻau, i le taimi o le faʻatoʻaga, e faia ai se faʻapotopotoga.