PSYchology

O le tele o upu e faalogoina e le tamaitiiti i le tolu tausaga muamua o le olaga, o le sili atu foi lea o le manuia o lona atiina ae i le lumanai. O lea la, e tatau ona ia taʻalo nisi podcasts e uiga i pisinisi ma saienisi? E le faigofie tele. E taʻu mai e le fomaʻi pe faʻapefea ona faia ni tulaga sili ona lelei mo fesoʻotaʻiga.

O se suʻesuʻega moni o le suiga o le seneturi, o se suʻesuʻega a tagata suʻesuʻe faʻapitoa i le mafaufau mai le Iunivesite o Kansas (USA) Betty Hart ma Todd Risley e muaʻi faʻataunuʻuina e se tagata mea na ausia e le o tomai faʻapitoa, ae le o le tulaga tau tamaoaiga o le aiga, ae le o le ituaiga. ae le o le itupa, ae o le numera o upu o loʻo taʻua ai i latou i tausaga muamua o le olaga1.

E le aoga le nofo o se tamaititi i luma o le TV pe ki se tusi faʻalogo mo ni nai itula: o fesoʻotaʻiga ma se tagata matua e taua tele.

O le mea moni, o le fai atu "taofi" tolusefulu miliona taimi o le a le fesoasoani i se tamaititi e tupu aʻe i se tagata matua atamai, aoga, ma faʻalagona. E taua le anoa o lenei fesootaiga, ma o le tautala e lavelave ma eseese.

A aunoa ma le fegalegaleai ma isi, e vaivai le tomai e aoao ai. “E le pei o se fagu e teu ai so o se mea e te sasaa i ai, o le faiʻai e aunoa ma se tali e sili atu ona pei o se sieve,” o le tala lea a Dana Suskind. "E le mafai ona a'oa'oina le gagana, ae na'o le tali atu (sili ona lelei) tali a isi ma fegalegaleaiga lautele."

Na aoteleina e Dr. Suskind su'esu'ega aupito lata mai i le tulaga o le atina'e vave ma fausia se polokalame feso'ota'iga matua-tamaiti e fesoasoani i le atina'eina sili o le fai'ai o le tamaititi. O lana fuafuaga e aofia ai mataupu faavae e tolu: faʻalogo i le tamaititi, faʻafesoʻotaʻi faʻatasi ma ia, atiina ae se talanoaga.

Fa'asinomaga mo se tamaititi

O loʻo matou talanoa e uiga i le manaʻoga o le matua e vaʻai i mea uma e fiafia i ai le pepe ma talanoa ia te ia e uiga i lenei autu. I se isi faaupuga, e tatau ona e tilotilo i le itu lava e tasi ma le tamaititi.

Fa'alogo lelei i lana galuega. Mo se faʻataʻitaʻiga, o se tagata matua faʻamoemoe lelei e nofo i luga o le fola ma se tusi e sili ona fiafia i ai se tamaititi ma valaaulia o ia e faʻalogo. Ae e le tali atu le tamaititi, faʻaauau pea ona fausia se olo o poloka faʻasalalau i luga o le fola. Ua toe valaau mai mātua: “Sau i inei, nofo i lalo. Vaai i se tusi manaia. O lea ua ou faitau atu ia te oe.”

E foliga mai e lelei mea uma, a ea? Tusia matua alofa. O le a se isi mea e manaʻomia e le tamaititi? Masalo na o le tasi le mea: o le gauai atu o matua i le galuega o loʻo fiafia ai le tamaititi lava ia i le taimi nei.

O le faalogo atu i se tamaitiiti o lona uiga o le uaʻi atu i mea o loo ia faia ma auai i ana gaoioiga. O lenei mea e faʻamalosia ai le fesoʻotaʻiga ma fesoasoani e faʻaleleia tomai o loʻo aʻafia i le taʻaloga, ma e ala i fegalegaleaiga tautala, e atiaʻe ai lona faiʻai.

E mafai e le tamaititi ona taulai atu i mea e fiafia i ai

O le mea moni e mafai e le tamaititi ona taulai atu i mea e fiafia i ai. Afai e te taumafai e sui lona mafaufau i se isi gaioiga, e tatau ona faʻaalu e le faiʻai le tele o le malosi.

Aemaise lava, o suʻesuʻega ua faʻaalia ai afai e tatau ona auai se tamaititi i se gaoioiga e le fiafia i ai, atonu na te le manatuaina upu na faʻaaogaina i lena taimi.2.

Ia tutusa le tulaga ma lau tama. Nofo i luga o le fola ma ia a o taʻalo, taofi o ia i luga o ou vae aʻo faitau, nofo i le laulau e tasi aʻo 'ai, pe sii i luga lau pepe ina ia vaʻai i le lalolagi mai le maualuga o lou maualuga.

Faafaigofie lau tautalaga. E pei lava ona faatosina mai e pepe i leo, e faapena foi ona faatosina e matua i latou e ala i le suia o le leo po o le tele o o latou leo. E fesoasoani fo'i le lipe i fai'ai o tamaiti e a'oa'oina le gagana.

O se suʻesuʻega talu ai nei na iloa ai e lua tausaga le matutua o loʻo faʻalogo i le va o le 11 ma le 14 masina na iloa faʻaluaina le tele o upu nai lo i latou e tautala i ai "i se auala matua."

O upu faigofie ma iloagofie e vave ona tosina atu ai le mafaufau o le tamaititi i mea o loʻo tautala ai ma o ai o loʻo tautala, faʻamalosia o ia e faʻamalosi lona mafaufau, auai ma fesoʻotaʻi. Ua fa'amaonia fa'ata'ita'iga e "a'oa'o" e tamaiti 'upu latou te fa'alogo so'o ma fa'alogo umi atu i leo na latou fa'alogoina muamua.

Fesootaiga malosi

Fai atu leotele mea uma e te faia. O ia faʻamatalaga o se isi auala e "siʻomia" le tamaititi i le tautala.. E le gata ina fa'atuputeleina ai upu, ae fa'aalia ai fo'i le va o le leo (upu) ma le gaioiga po'o le mea o lo'o fa'atatau i ai.

“Tatou fai se napekini fou.... E paepae i fafo ma lanumoana i totonu. Ma e le susu. Vaai. mago ma vaivai tele.” “Aumai ni pulumu fulunifo! O lau lanu viole ae o le tama e lanu meamata. Oomi le pa'u, oomi teisi. Ma o le a tatou faamamaina, luga ma lalo. Tikiki?

Fa'aaogā fa'amatalaga pasi. Taumafai e le gata e faamatala au gaoioiga, ae ia fai foi se faamatalaga i taga a le tamaitiiti: “Oi, ua e mauaina ki a lou tina. Faamolemole aua le tuu i lou gutu. E le mafai ona lamu. E le o se meaai lea. E te tatalaina lau taavale i ki? O ki e tatala ai le faitotoa. Tatou tatala le faitotoa ma i latou.”

Aloese mai Suinauna: E le mafai ona e vaʻai i ai

Aloese mai suinauna. E le mafai ona va'aia suinauna, se'i vagana ua mafaufauina, ma pe afai e te iloa le uiga. O ia… o ia… o? E le iloa e le tamaititi le mea o loʻo e talanoa ai. E le o le "Ou te fiafia i ai", ae "Ou te fiafia i lau ata".

Faaopoopo, auiliili ona fuaitau. Pe a aʻoaʻoina se gagana, e faʻaaoga e le tamaititi ni vaega o upu ma fuaiupu le atoatoa. I le tulaga o fesoʻotaʻiga ma le pepe, e tatau ona faʻatumu ia avanoa e ala i le toe faia o fuaitau ua maeʻa. O le faaopoopoga i le: "Ua faanoanoa le taifau" o le a faapea: "Ua faanoanoa lau taifau."

I le aluga o taimi, ua faateleina le lavelave o le tautala. Nai lo o le: “Seʻi o tatou fai atu,” ua tatou faapea atu: “Ua pipii faatasi ou mata. Ua tuai tele ma ua e vaivai.” Fa'aopoopo, au'ili'ili ma fa'aupuga fa'ataga e fa'atagaina oe e te lua la'a i luma atu o tomai tau feso'ota'iga a lau pepe, ma fa'amalosia ai o ia i feso'ota'iga sili atu ona lavelave ma fa'apitoa.

Atinae o Talanoaga

Fa'atalanoaga e aofia ai le fefa'asoaa'i o fa'amatalaga. O le tulafono auro lea o fesoʻotaʻiga i le va o matua ma fanau, o le sili ona taua o auala e tolu mo le atinaʻeina o se faiʻai talavou. E mafai ona e ausia fegalegaleaiga faʻamalosi e ala i le faʻalogo i mea o loʻo i ai le mafaufau o le pepe, ma talanoa ma ia i le tele e mafai ai.

Faatali ma le onosai mo se tali. I talanoaga, e taua tele le tausisi i le fesuia'iga o matafaioi. Fa'aopoopoina o foliga ma taga i upu - muamua fa'apea, ona fa'ata'ita'i ma, mulimuli ane, moni, e mafai e le tamaititi ona pikiina mo se taimi umi lava.

O lea la ua leva ona mana'o tina po'o tama e tali i ai. Ae aua le faanatinati e talepe le talanoaga, tuu atu i le tamaititi se taimi e suʻe ai le upu saʻo.

O upu “o le a” ma le “o le a” e taofia ai talanoaga. "O le a le lanu o le polo?" “O le a le tala a le povi?” O ia fesili e le fesoasoani i le faʻaputuina o upu, aua latou te faʻamalosia le tamaititi e manatua upu ua uma ona ia iloa.

Ioe pe leai fesili e pa'ū i le vaega lava e tasi: latou te le fesoasoani e faʻaauau le talanoaga ma latou te le aʻoaʻoina oe i se mea fou. Nai lo o lea, o fesili e pei o le “faapefea” po o le “aisea” e mafai ai ona ia tali mai i ni upu eseese, e aofia ai ni manatu ma ni manatu eseese.

I le fesili "aisea" e le mafai ona luelue lou ulu pe tusi se tamatamailima. “E faapefea?” ma aisea?” amata le faagasologa o le mafaufau, lea e iu ai i le tomai o le foiaina o faafitauli.


1 A. Weisleder, A. Fernald "E taua tele le talanoa i tamaiti: O le poto masani i le gagana e faʻamalosia ai le gaioiga ma fausia ai upu". Psychological Science, 2013, № 24.

2 G. Hollich, K. Hirsh-Pasek, ma RM Golinkoff "O le motusia o le gagana: O se faʻataʻitaʻiga faʻapitoa faʻapitoa mo le amataga o le aʻoaʻoina o upu", Monographs of the Society for Research in Child Development 65.3, № 262 (2000).

Tuua se tali