Afai e te fiafia i puaa… E faapefea ona tausia puaa. Tulaga mo le tausia o puaa

I Peretania, e tusa ma le 760 miliona manu e fasia i tausaga taʻitasi mo le gaosiga o aano o manufasi. O le a le mea e tupu i totonu o se pa faʻapitoa e foliga mai o se selu ma nifo uʻamea o le a vavae ese ai le puaa mai ana puaa faatoa fananau mai. Ua taoto o ia i lona itu, ma ua taofia o ia e faalava mai le paʻi atu pe etoeto i lana fanau. E na'o le susu e mafai e pua'a fa'ato'a fananau mai, e leai se isi feso'ota'iga ma le tina e mafai. Aiseā e iai lenei masini atamai? Ina ia puipuia le tina mai le taoto i lalo ma tuʻimomomoina lana fanau, fai mai le au gaosi oloa. O se mea faapena e mafai ona tupu i nai aso muamua talu ona fanau mai, pe a faasolosolo malie le gaioi o tamai puaa. Ma o le mafua'aga moni o pua'a fa'ato'aga e tupu tele le lapopoa ma na'o le fealua'i solo i totonu o le pa.

Fai mai isi faifa’ato’aga, o le fa’aogaina o nei pa o lo’o tausia ai a latou manu. Ioe latou te popole, ae naʻo a latou teugatupe i le faletupe, aua tasi le puaa leiloa ua leiloa se polofiti. A mae'a le tolu pe fa vaiaso fafaga, ona aveese lea o pua'a mai lo latou tina ma tu'u i totonu o pa ta'itasi i luga a'e o le isi. I lalo o tulaga masani, o le taimi o le fafagaina o le a faʻaauau mo le itiiti ifo ma le isi lua masina. Ua ou matauina le ala, i tulaga e sili atu le alofa faaletagata, o puaa e taufetuli ma taufetuli le tasi i le isi, pa'u'u ma taaalo ma e masani ona ulavale e toetoe lava pei o tamai maile. O tama'i pua'a nei o lo'o teuina i totonu o ni nofoaga pupuni e le mafai ai ona sosola ese le tasi ma le isi, se'i vagana ai le ta'aloga. Ona o le fiu, ua amata ai ona latou utia siʻusiʻu o le tasi ma le isi ma o nisi taimi e faaoo ai manuʻa tuga. Ae faapefea ona taofia e le aufaifaatoaga? E matua faigofie lava – latou te tipiina si'usi'u o puaa pe se'i i fafo nifo. E sili atu le taugofie nai lo le tuʻuina atu ia i latou o avanoa avanoa. E mafai ona ola puaa i le luasefulu tausaga pe sili atu foi, ae o nei puaa o le a le sili atu le ola 5-6 masina, e fa'atatau i le mea o lo'o fa'atupuina ai, e fai ai se pai pua'a, po'o sosisi, po'o ham, po'o le pua'a. I ni nai vaiaso aʻo leʻi fasia, e faʻafeiloaʻi puaʻa i pa gaʻo, lea e itiiti foi avanoa ma leai ni mea e momoe ai. I Amerika, o pa uʻamea na faʻaaogaina lautele i le 1960s, e matua vaapiapi ma e le mafai ona gaoioi puaa. O le mea lea, e taofia ai le leiloa o le malosi ma mafai ai ona e maua vave le mamafa. Mo lulu e alu lava le olaga i lona lava ala. O le taimi lava ‘ua ‘ave‘esea ai tama‘i pua‘a mai ‘iā te ia, ‘ona saisai loa lea o ia ma tu‘u se tane e sau ‘iā te ia ‘ina ‘ia toe tō ai o ia. I tulaga masani, e pei o le tele o manu, e filifilia e le puaa lana lava paaga, ae o iinei e leai sana filifiliga. Ona toe ave lea o ia i se pa, lea o le a ia fanauina ai le isi fanau, toetoe lava a le mafai ona gaoioi, mo le isi fa masina. Afai e te vaʻai i nei pa, e mautinoa o le a e matauina o loʻo 'ai e ni puaa faʻamau uʻamea o loʻo i luma tonu o latou isu. Latou te faia i se auala patino, toe fai le gaoioiga lava e tasi. O nisi taimi e faia ai e manu i pa manu se mea faapena, e pei o le feoai solo i tua ma luma i totonu o le pa. O lenei amio ua iloa o le taunuuga o le loloto o le atuatuvale., o le mea mataʻutia na aofia i le Lipoti o le Welfare Pig e se vaega faʻapitoa suʻesuʻega lagolago a le malo, ma sa faʻatusalia ma se faʻalavelave popole i tagata. O puaa e le teu i totonu o pa e le sili atu le fiafia. E masani lava ona teu i totonu o pa vaapiapi ma e tatau foi ona gaosia le tele o puaa pe a mafai. E na'o se vaega itiiti o puaa e teu i fafo. Sa nonofo muamua puaa i Peretania Tele i vaomatua na ufitia ai le afa o le eria o le atunuu, ae i le 1525, o le tulituliloaina na mafua ai ona latou faʻaumatia atoa. I le 1850, na toe faʻafouina ai lo latou faitau aofaʻi, ae i le 1905 na toe faʻaumatia ai. I le vaomatua, e 'ai e puaa nati, a'a, ma anufe. O lo latou malutaga o le paolo o laʻau i le taumafanafana, ma fale gaogao tetele e fausia i lala ma mutia mago i le taumalulu. O se puaa ma'itaga e masani lava ona fausia se fale e tusa ma le mita le maualuga ma e alu i le selau o maila e su'e mea faufale. Matamata i se lulu ma o le ae matauina o loo ia sailia se nofoaga e fai ai se mea. Ose masani tuai le su'e se nofoaga mo se faamoega faapea. Ae o le a le mea o ia te ia? Leai ni lala, leai ni vaomago, leai se mea. O le mea e lelei ai, o fale mago mo sows ua le tusa ai ma le tulafono i Peretania talu mai le 1998, e ui lava o le tele o puaa o le a ola pea i tulaga le mafai ona faʻaogaina, o se laasaga i luma. Ae 40% o aano o manufasi uma e 'ai i le lalolagi o puaa. O puaa e 'aina i se aofaiga tele atu nai lo se isi lava aano o manufasi, ma e gaosia i soo se mea i le lalolagi. E le gata i lea, o le tele o le ham ma le bacon o loʻo faʻaaogaina i Peretania o loʻo faʻaulufale mai i isi atunuu e pei o Tenimaka, lea e tele isi puaa o loʻo teuina i totonu o paʻu mago. O le laasaga sili e mafai e tagata ona fai e faʻaleleia ai le soifua manuia o puaa o le taofi lea o le 'ai! Na'o le pau lea o le mea e maua ai fa'ai'uga. E le toe sauaina se puaa. “Afai e iloa e tagata talavou le tulaga moni o le tausia o puaa, latou te le toe aai lava i aano o manu.” James Cromwell, Le Faifaatoaga mai le Kid.

Tuua se tali