Mataupu
Tagata aʻoga
O le pupil (mai le Latina pupilla) o le pito lapotopoto uliuli, o loʻo i le maualuga o mata i le ogatotonu o le iris.
Anatomy o le tamaititi
Tulaga. O le pupil o le avanoa lapotopoto tutotonu lea o le iris, ma mafai ai ona ulu atu le malamalama i le mata. I le maualuga o le mata, o le pupil ma le iris o loʻo i le va o le tioata, i tua, ma le cornea, i luma. (1)
Fausaga. O le iris e faia aʻe i vaega o sela maso e fausia ai maso e lua (1):
- o le musele sphincter o le tamaititi, o le faʻaitiitiga e faʻaitiitia ai le lautele o le tamaititi. O lo'o fa'aosoina e alava neura parasympathetic, o lo'o a'afia ai i le tino o le tino.
- le musele dilator o le tamaititi, o le fa'aitiitiga e fa'ateleina ai le lautele o le tamaititi. O lo'o fa'aosoina e alava neura fa'aalofa, e auai i le fa'aogaina o le neura autonomic.
Mydriasis
Myosis/Mydriase. O le Miosis o le vaapiapi lea o le tamaititi ae o le mydriasis o le faʻalauteleina lea o le tamaititi.
Fuafuaga o le tele o le malamalama. O maso iris e faʻaaogaina e fua ai le ulufale mai o le malamalama i le mata (1):
- E fa'aitiitia le ulufale mai pe a pa'i le musele sphincter o le tamaititi. Aemaise lava pe a fa'asaga le mata i le tele o le malamalama po'o le sioa i se mea lata ane.
- E fa'ateleina le fa'aogaina o le malamalama pe a pa'i le musele fa'alatalata o le tamaititi. Aemaise lava le tulaga lea pe a feagai le mata ma se malamalama vaivai po o le tilotilo i se mea mamao.
Pathologies o le tamaititi aoga
Cataract. O lenei pathology e fetaui ma se suiga o le tioata, o loʻo i tua o le tamaititi. E aliali mai o le leiloa o le vaai, lea e mafai ona oo atu ai i le tauaso. O le suiga o le tioata e iloa i le suiga o le lanu o le tamaititi, lea e manino pe paepae nai lo le uliuli.
le tamaititi a Adie. O lenei pathology, o le mafuaʻaga e le o iloa, e mafua ai se suiga o le parasympathetic innervation o le tamaititi. (2)
Claude Bernard-Horner syndrome. O lenei pathology e fetaui ma le toilalo o le innervation alofa ma faʻaopoopoga o mata. O mafua'aga o lenei fa'ama'i e mafai ona fa'aleagaina ai le tino o le fai'ai totonugalemu, va'aiga va'ai po'o le vavaeina o se alatoto. (2)
Supa neura oculomotor. O le neura lona tolu, nerve III, poʻo le neura oculomotor e nafa ma le faʻaogaina o le tele o maso ma maso faʻapitoa e aofia ai aemaise lava le faʻaogaina o le parasympathetic o le musele sphincter o le tamaititi. O le pe o lenei neura e mafai ona afaina ai le vaai. (2)
Glaucoma. O lenei fa'ama'i mata e mafua mai i le fa'aleagaina o le neura mata. E mafai ona aafia ai le vaai.
Perepereane. E feso'ota'i ma le matua, e fetaui ma le fa'asolosolo o le leiloa o le gafatia o le mata e fa'aoga ai. E mafua ona o le leiloa o le elasticity o le tioata.
Togafitiga a tamaiti aoga
Togafitiga fa'afoma'i. Faʻalagolago i le faʻamaʻi, e mafai ona faʻatonu togafitiga eseese, e aofia ai mataʻu (mataʻu mata). (3)
Togafitiga fa'ailoga. Mo nisi pathologies, o le ofuina o tioata, aemaise lava tioata lanu, e mafai ona faʻatonuina. (4)
Togafitiga tipitipi. Faʻalagolago i le ituaiga o faʻamaʻi, e mafai ona faia se taotoga faʻapitoa e pei o, mo se faʻataʻitaʻiga, le aveeseina o le tioata ma le faʻapipiʻiina o se tioata faʻapitoa i nisi tulaga o faʻamaʻi.
Su'ega a le tamaititi aoga
Su'ega fa'aletino. Ole su'esu'ega ole aoga ole pupillary e fa'atinoina ile taimi ole su'esu'ega ole mata (fa'ata'ita'iga: fundus). E mafai ai ona tuʻuina atu le tele o faʻamatalaga.
Su'ega fa'afoma'i. Ole su'ega ole vaila'au fa'atasi ai ma le apraclonidine, po'o le pilocarpine e mafai ona faia e iloa ai se suiga i le tali a tamaiti. (3)
Su'ega fa'afoma'i. MRI, magnetic resonance angiography, computed tomography poʻo pupillography e mafai ona faʻaoga e faʻamaeʻa ai le suʻesuʻega.
Talafa'asolopito ma fa'atusa o le tamaititi aoga
O foliga vaaia o mata mumu i se ata e fesoʻotaʻi ma le choroid, o se tasi o paʻu o le mata mata, lea e mauoa i alatoto. Pe a pu'eina se ata, e mafai ona fa'afuase'i ona susulu mata i le moli. O lea e leai se taimi o le tamaititi e toe fa'afo'i ai ma fa'aalia le choroid mumu. (1)