Mataupu
Tofoina fuga
O le lingual papillae o ni fa'amalologa i totonu o le laulaufaiva, o nisi o ia mea e a'afia i le iloa o le tofo. O le papillae lingual e mafai ona avea ma nofoaga o faʻamaʻi eseese ona o le le lelei o le tumama, pe mafai foʻi ona faʻafefe i manuʻa poʻo faʻamaʻi pipisi e mafua mai i isi faʻamaʻi.
Anatomy o le lingual papillae
O le lingual papillae o ni fa'amama laiti i totonu o le pito o le laulaufaiva. E fa ituaiga o lingual papillae o lo'o ufiufi uma i le epithelium e tele-layered (cell tissue):
- O le papillae ipu, e taʻua o le gagana V, numera 9 i le 12. E faʻatulagaina i se V-foliga i lalo o le laulaufaiva.
- O papillae laiti ma sili atu ona tele o lo'o fa'atulagaina i laina e tutusa ma le gagana V i tua o le laulaufaiva. E ufiufi i latou i se epithelium, o nisi o sela o loʻo tumu i le keratin (sulfur protein lea e aofia ai le elemene taua o le epidermis)
- O papillae fungiform e salalau i le va o papillae filiform i tua ma itu o le laulaufaiva. I foliga o ulu o pine, e sili atu le piniki nai lo le filiform papillae.
- O papillae foliate (poʻo foliaceous) o loʻo i le pito i lalo o le laulaufaiva i le faʻalauteleina o le lingual V. I foliga o laupepa, o loʻo i ai le lymphoid tissue (sela immune).
I totonu o latou epithelial lining, ipu, fungiform ma papillae laulaʻau o loʻo i ai mea e maua ai le tofo, e taʻua foi o le tofo.
Physiology o papillae gagana
Tofo tofo
O le ipu, fugiform ma lau la'au tofo e iai sona sao i le iloa o tofo e lima: suamalie, oona, oona, masima, umami.
O le tofo o lo'o i totonu o le tofo o lo'o tu'uina atu i luga o mea e tali atu ai, o polotini ia e mafai ona fusifusia i se ituaiga mole. Pe a pipii atu se mole mole i luga o le pu, e tuʻuina atu se faailo i le faiʻai e toe faʻafoʻi atu ai se feʻau lagona (masima, suamalie, ma isi.) O pu taʻitasi e fesoʻotaʻi ma se vaega o le faiʻai e mafua ai se lagona e lagona. . manaia (suamalie) pe le fiafia (oona).
matafaioi fa'aletino
O le iloa o le tofo e faʻatonutonuina ai meaʻai, faʻafetaui le fiaʻai ma fesoasoani i le filifilia o meaʻai. Mo se fa'ata'ita'iga, o le acid ma le oona o ni lagona le lelei i le amataga e lapata'i ai i mea'ai oona po'o mea'ai leaga.
Matafai fa'ainisinia
O le filiform papillae, e le o iai ni tofo, ei ai sona sao faʻainisinia. E fai se mea talatala i tua o le laulaufaiva e fa'agata ai le fa'ase'e o mea'ai a'o lamu.
Anomalies/Pathologies
O le tofo e mafai ona aʻafia i faʻalavelave eseese ma pathologies.
Pathologies e feso'ota'i ma le leaga o le tumama o gutu
- O le laulaufaiva saburral e faʻaalia i le iai o se paʻu paʻepaʻe efuefu i tua o le laulaufaiva ona o le faʻapipiʻiina o keratins i le filiform papillae. E mafai ona feso'ota'i ma ma'i 'ese'ese fa'alenu'u, mea'ai po'o ma'i fa'aletino.
- O le laulaufaiva villous (poo fulufulu) o se tulaga masani e mafua ona o le le mafai ona aveese sela o loʻo i ai le keratin. E faʻaalia i le i ai i tua o le laulaufaiva o filo enaena-uliuli, samasama poʻo paʻepaʻe. E ono mafua ai se lagona o le impasto, mageso po'o se tofo u'amea. O le ulaula, inu ava malosi, inuina o vailaau fa'ama'i po'o le gutu mago o mea ia e fa'amago.
Gagana fa'afanua
O le laulaufaiva fa'afanua ose fa'ama'i leaga e fa'aalia i le iai o vaega o le fa'amama o le gagana i luga o le pito i tua ma / po'o le pito i tua o le laulaufaiva. O le nofoaga ma foliga o manu'a e suia i le taimi. E mafai ona atia'e se laulaufaiva fa'afanua fa'atasi ma nisi vaila'au (corticosteroids, vaila'au fa'ama'i kanesa) pe fa'aalia i tagata mama'i e maua i le ma'i suka po'o le psoriasis.
Manu'a mucosa gutu
- Erythemas o le mumu e mafai ona tupu i luga o le mucous membranes o le laulaufaiva i le tulaga o Queyrat erythroplakia, vitamini B12 deficiency poʻo faʻamaʻi e se microorganism (aemaise Candida yeast)
- O le ma'i o ni manu'a papa'u ma faigata ona fa'amaloloina (palala fa'amanu'a pe a uma se lua po'o se u, papala o le gutu, ma isi.)
- O pa'epa'e pa'epa'e o ni manu'a fa'aoso e ono tupu a'e o se vaega o le leukoplakia, squamous cell carcinoma (tumu leaga o le gutu gutu), po'o le lichen planus.
- O vesicles, fa'atosina laiti e tumu i se sua sua, e matauina i le taimi o le mumū o le oral mucosa viral (herpes, chickenpox, shingles, hand-foot-mouth syndrome)
Fua o le tofo
- O le fulafula o le aano o le lymphoid o loʻo i totonu o papillae laulaʻau e mafua ai le faʻalauteleina o papillae.
- O le fa'ama'i Kawasaki o se fulafula o alatoto e fa'aalia faapitoa lava e pei o se laulaufaiva (fufula o le tofo)
- Papillitis ose fulafula o le fungiform papillae
Papillae atrophy
O le atrophy o le fa'aitiitia lea o poloka faufale o le mucosa gutu. E faʻaalia lava i tulaga nei:
- O le le lava o le u'amea e mafai ona o'o atu ai i le atrophy o le tofo ma le lamolemole, foliga iila o tua o le laulaufaiva.
- Lichen planus e mafai ona taʻitaʻia ai le mou atu tumau o papillae lingual
- gutu matutu
Pathologies o loʻo aʻafia ai le matafaioi a le tofo
O nisi fa'ama'i fa'alavelave e fa'alavelaveina le faiga o le tofo lea e aofia ai le tofo, le tino ma le fai'ai:
- Pepa o foliga
- Fua o se neura mata
- O se tuma i le fai'ai po'o le talamus e mafai ona mafua ai le leiloa o le tofo, e ta'ua foi o le ageusia.
Togafitiga
Pathologies e feso'ota'i ma le leaga o le tumama o gutu
O le laulaufaiva saburral ma le laulaufaiva fulufulu e togafitia i le fufuluina masani ma le solo e fesoʻotaʻi ma le toe faʻaleleia o le tumama lelei. O le togafitiga o le laulaufaiva lauulu e faʻavae foi i luga o le aveesea o mea lamatia.
Gagana fa'afanua
Pe a tiga le fulafula, e mafai ona mafaufauina togafitiga o fualaau faasaina e aofia ai le kulimi tacrolimus autu, corticosteroids, retinoids (pito i luga pe tautala) ma cyclosporin.
Isi togafitiga
Pe a a'afia le papillae e mafua mai i se isi fa'ama'i, o le togafitiga o le mafua'aga lea. Mo se fa'ata'ita'iga, o fa'ama'i fa'ama'i o meaola ninii e togafitia i vailaau fa'ama'i po'o vaila'au fa'apitonu'u. E malolo fa'afuase'i le Papillitis.
Diagnostic
O le tofo maloloina ma le aoga e muamua ma sili ona taua i le tumama lelei o gutu:
- Fufulu nifo i le taeao ma le afiafi
- Fa'aaogāina ole pa'u fulunifo
- Fa'aaogāina o filo taumafa
- Asiasiga faaletausaga ile fomai nifo
- Mea'ai eseese ma paleni
E lē gata i lea, e fautuaina fo'i le lamuina o le lamu e leai se suka pe a uma taumafa ta'itasi ma fufulu gutu e leai se ava malosi.