Faʻateleina le faʻatau: aisea e tatau ai ona e taofi le faʻatau mea uma

Ua fuafuaina pe afai e tutusa uma le aofaʻi o tagata o le lalolagi e taumafaina e pei o le averesi o tagatānuu o Amerika, e manaʻomia la ni paneta se fā e tausia ai i tatou. O le tala e sili atu ona leaga e oʻo lava i atunuu mauoa, lea e faʻatatauina e tatau ona lagolagoina le lalolagi e 5,4 tutusa paneta pe afai tatou te ola uma i le tulaga tutusa e pei o United Arab Emirates. O le faʻavaivai ma i le taimi lava e tasi e faʻaosofia ai le gaioiga o le mea moni o loʻo i ai pea le tatou paneta e tasi.

O le a tonu le uiga fa'atau? O se ituaiga o fa'alagolago leaga, hypertrophy o mana'oga faaletino. O loʻo i ai i le sosaiete se avanoa faʻatupulaia e ausia ai le maualuga e ala i le taumafaina. O le taumafaina e le na o se vaega, ae o le faamoemoega ma le uiga o le olaga. I le lalolagi fa'aonaponei, ua o'o atu le maualuga o le taumafa fa'aaliali i le maualuga e le'i tupu muamua. Va'ai ile Instagram: toetoe lava o pou uma e ofoina atu ia te oe e fa'atau ai lena cardigan, pulumu fa'amago, mea fa'aoga, ma isi mea faapena. Latou te taʻu atu ia te oe e te manaʻomia, ae e te mautinoa e te manaʻomia moni lava? 

O lea la, e fa'afefea ona a'afia e le fa'atauga fa'aonaponei le tulaga lelei o le olaga i luga o la tatou paneta?

Le Aafiaga o Faʻatauga i luga o Sosaiete: Le tutusa o le lalolagi

O le faʻateleina o le faʻaaogaina o punaoa i atunuu mauʻoa ua mafua ai le va tele i le va o tagata mauoa ma tagata matitiva. Fai mai le muagagana, “e mauoa le mauoa ae atili matitiva le mativa”. I le 2005, 59% o punaoa a le lalolagi na faʻaaogaina e le 10% sili ona tamaoaiga o le faitau aofaʻi. Ma o le 10% sili ona matitiva na faʻaaogaina na o le 0,5% o punaoa a le lalolagi.

E faavae i luga o lenei mea, e mafai ona tatou vaʻavaʻai i faiga i tupe faʻaalu ma malamalama pe faʻapefea ona sili atu le faʻaogaina o lenei tupe ma punaoa. Ua fa'atatauina e na'o le US$6 piliona e mafai ona tu'uina atu a'oa'oga fa'avae i tagata i le lalolagi atoa. O le isi $22 piliona o le a maua ai e tagata uma i luga o le paneta le avanoa i vai mama, tausiga faʻalesoifua maloloina ma lava meaʻai.

I le taimi nei, a tatou vaʻavaʻai i nisi o vaega o tupe faʻaalu, e mafai ona tatou iloa o loʻo i ai le tatou sosaiete i faʻalavelave matuia. O tausaga taʻitasi, e faʻaalu e tagata Europa le $ 11 piliona i aisakulimi. Ioe, mafaufau i aisa kulimi! E toetoe lava a lava lena e tausia ai tamaiti uma i luga o le paneta faalua.

E tusa ma le $50 piliona o loo faaalu i sikaleti i Europa lava ia, ma e tusa ma le $400 piliona o loo faaalu i fualaau faasaina i le lalolagi aoao. Afai e mafai ona tatou faʻaititia le maualuga o le taumafa i se vaega itiiti o le mea o loʻo i ai nei, ona mafai lea ona tatou faia se eseesega tele i olaga o e matitiva ma e le tagolima i le lalolagi atoa.

Le aʻafiaga o le faʻatau i tagata: oona ma le leai o se atinaʻe faaleagaga

O su'esu'ega o lo'o fa'aalia ai se sootaga malosi i le va o le si'itia o aganu'u fa'atau oloa fa'aonaponei ma le fa'alavelave mata'utia o le tino puta o lo'o tatou va'aia i le lalolagi atoa. Ae ui i lea, e le o se mea e ofo ai, talu ai o le faʻatauga o lona uiga tonu lava lea - ia faʻaoga i le tele e mafai ai, ae le o le tele o mea tatou te manaʻomia. E mafua ai se aafiaga tomino i sosaiete. O le tele o sapalai e o'o atu ai i le tino puta, ma o'o atu ai i fa'afitauli fa'ale-aganu'u ma agafesootai.

O lo'o fa'ateleina auaunaga fa'afoma'i a'o fa'atupula'ia le aofa'i o le tino puta i le lalolagi. Mo se faʻataʻitaʻiga, i le Iunaite Setete, o tau faʻafomaʻi taʻitasi e tusa ma le $2500 sili atu mo tagata lapopoa nai lo tagata soifua maloloina. 

I le faaopoopo atu i le mamafa ma faafitauli o le soifua maloloina, o se tagata ua fiu i oloa e pei o meaai, meainu, mea, e le toe tuputupu ae faaleagaga. E tu tonu lava, faʻagesegese e le gata i lona atinaʻe, ae o le atinaʻeina o le sosaiete atoa.

Le a'afiaga o le taumafaina i le si'osi'omaga: filogia ma le fa'aleagaina o puna'oa

E ese mai i fa'afitauli iloga fa'ale-agafesootai ma le tamaoaiga, o lo'o fa'aleagaina e le fa'atau oloa lo tatou si'osi'omaga. A'o fa'atupula'ia le mana'oga mo oloa, e fa'atupula'ia fo'i le mana'oga e gaosia na oloa. E i'u ai i le fa'atupula'ia o le fa'aleaga o mea filogia, fa'ateleina le fa'aogaina o le fanua ma le fa'asaoina o vaomatua, ma fa'atelevave suiga o le tau.

O lo'o matou feagai ma ni fa'alavelave fa'aleagaina i la matou sapalai o le suavai ona o le tele ma le tele o le teuina o vai ua fa'aitiitia pe fa'aaogaina mo faiga fa'ato'aga malosi. 

O le lafoaia o otaota ua avea ma faafitauli i le lalolagi atoa, ma o tatou ogasami ua faifai malie ae mautinoa ua avea ma eli tele mo le lafoaia o otaota. Ma mo sina taimi, o le loloto o le sami na suʻesuʻeina e naʻo le 2-5%, ma e tausua e saienitisi e itiiti ifo nai lo le itu mamao o le masina. E fa'atatau e sili atu ma le afa o le palasitika ua gaosia e tasi le fa'aoga, o lona uiga a uma ona fa'aoga e fa'ai'u a le o le lapisi po'o le si'osi'omaga. Ma o le palasitika, e pei ona tatou iloa, e silia ma le 100 tausaga e pala. E tusa ai ma saienitisi, e oʻo atu i le 12 miliona tone o palasitika e ulu atu i le vasa i tausaga taʻitasi, ma fausia ai lapisi lapisi tetele i le lalolagi atoa.

O le a se mea e mafai ona tatou faia?

E manino lava, e manaʻomia e i tatou taʻitoʻatasi le faʻaitiitia o le taumafaina ma suia o tatou olaga i le taimi nei, a le o le paneta e pei ona tatou iloa o le a le toe i ai. O loʻo matou faʻaogaina nei punaoa i se fua faʻatatau, lea e mafua ai le faʻaleagaina o le siosiomaga ma faʻafitauli lautele i le lalolagi atoa.

Talu ai nei, na faalauiloa ai e Malo Aufaatasi se lipoti e faapea e na o le 12 tausaga o le tagata e tetee atu ai i suiga o le tau, lea e mafua mai i le faaleagaina o tagata.

Atonu e te manatu e le mafai e se tagata e toatasi ona faasaoina le paneta atoa. Ae peitaʻi, afai e manatu tagata uma i lenei auala, e le gata o le a tatou le o ese mai le eleele, ae o le a faʻateleina ai le tulaga. E mafai e le tagata e toatasi ona suia le lalolagi e ala i le avea ma se faataitaiga mo le faitau afe o tagata.

Fai ni suiga i lou olaga i aso nei e ala i le faaitiitia o au meafaitino. O punaoa faʻasalalau e mafai ai ona e suʻesuʻeina faʻamatalaga e uiga i le toe faʻaaogaina o otaota, lea ua uma ona faʻaaogaina e oʻo lava i le gaosiga o lavalava faʻaonapo nei. Fa'alauiloa lenei mataupu i au uo ma e masani ina ia to'atele tagata e faia ni gaioiga. 

Tuua se tali