Xenophobia o le itu i tua o le manaʻo mo le faʻasaoina o le tagata lava ia

E tusa ai ma suʻesuʻega, faʻaituau faʻaagafesootai na tupu aʻe o se vaega o amioga puipuia. Xenophobia e faʻavae i luga o auala tutusa e puipuia ai le tino mai le feagai ma faʻamaʻi mataʻutia. E tuuaia ea le kenera pe e mafai ona tatou suia ma le iloa o tatou talitonuga?

O le foma'i su'esu'e o Dan Gottlieb e masani i le saua o tagata mai lona lava poto masani. “Ua liliu ese tagata,” o lana tala lea. "Latou te aloese mai le tilotilo mai ia te au, latou te vave taitai ese a latou fanau." Na ola faavavega Gottlieb ina ua mavae se faalavelave tau taavale matautia, lea na liua ai o ia i se ma'i: o lona afa atoa o lona tino na pe. E le lelei uiga o tagata i lona faatasi mai. E foliga mai o se tagata i luga o le nofoa faataavalevale e matua le fiafia ai isi ma ua le mafai ai ona latou talanoa ia te ia. “I se tasi taimi sa ma i ai i se faleaiga ma la’u tama teine, ma sa fesili mai le auauna ia te ia, ae le o a’u, po o fea ou te fiafia e nofo ai! Sa ou fai atu i lo’u afafine, “Ta’u i ai ou te fia nofo i le laulau lena.”

O lea la ua matuā suia le tali a Gottlieb i ia mea. Sa masani ona ita ma lagona le faalumaina, faalumaina ma le le agavaa mo le faaaloalo. I le aluga o taimi, na ia oʻo mai i le faaiuga e tatau ona sailia le mafuaʻaga o le inoino o tagata i o latou lava popolega ma faʻalavelave. “O le mea e sili ona leaga, na o loʻu tigā alofa iā i latou,” o lana tala lea.

O le toatele o i tatou e le mananao e faamasinoina isi i o latou foliga vaaia. Ae, e faʻamaoni, tatou te oʻo uma i nisi taimi le faʻalavelave poʻo le inoino i le vaʻai o se fafine lapoʻa mamafa o loʻo nofo i le isi nofoa i luga o le alatele.

Matou te iloa ma le le iloa soʻo se faʻaaliga e le masani ai o se "mataʻutia"

E tusa ai ma suʻesuʻega talu ai nei, o ia faʻaituau faʻaagafesootai ua tupu aʻe o se tasi o ituaiga o amioga puipuia e fesoasoani i se tagata e puipuia o ia lava mai faʻamaʻi e ono tupu. Na taʻua e Mark Scheller, o se polofesa o mataupu tau mafaufau i le Iunivesite o British Columbia, lenei faiga o le “faʻaituau tetee.” Pe a tatou mātauina se faailoga o se maʻi i se isi tagata—se isu e tafe le isu po o se manuʻa e le masani ai—e masani ona tatou ʻalofia lenā tagata.”

O le mea lava lea e tasi e tupu pe a tatou vaʻai i tagata e ese mai ia i tatou i foliga vaaia - amio e le masani ai, lavalava, fausaga o le tino ma galuega. O se ituaiga o puipuiga oa tatou amioga e faʻaosoina - o se taʻiala e le iloa, o lona faʻamoemoe e le o le solia o le isi, ae ia puipuia lo tatou lava soifua maloloina.

"Defensive Bias" i le gaioiga

E tusa ai ma Scheller, o le amio puipuia o le tino e matua maaleale. E tauia ai le leai o se faiga a le tino e iloa ai ni microbes ma siama. Faʻafeiloaʻi soʻo se faʻaaliga faʻalavelave, matou te le iloa ma le le iloa o latou "mataʻutia". O le mafuaaga lena tatou te inoino ai ma aloese mai le toetoe lava o soo se tagata e foliga ese.

O le faiga lava lea e tasi e faʻavaeina ai a tatou tali e le gata i le "anomalous", ae faʻapea foi i le "fou". O lea la, e manatu foi Scheller o le "puipuiga faʻaituau" o le mafuaʻaga lea o le le talitonu faʻanatura o tagata ese. Mai le vaaiga o le puipuia o le tagata lava ia, e tatau ona tatou mataala i latou e amio pe foliga e le masani ai, tagata i fafo, o latou amioga e le o mautinoa mo i tatou.

E fa'atupula'ia le fa'aituau i taimi e sili atu ona a'afia le tagata i fa'ama'i pipisi

O le mea e malie ai, o faiga tutusa na matauina i sui o le lalolagi o manu. O lea la, ua leva ona iloa e tagata suʻesuʻe o meaola o le chimpanzees e masani ona aloese mai tagata mamaʻi o a latou vaega. O le tala a Jane Goodall o loʻo faʻaalia ai lenei faʻalavelave. Ina ua maua le chimpanzee, le taʻitaʻi o le pusa, i le maʻi maʻi pipili ma ua pipili ai se vaega, na amata ona sopoʻia o ia e isi tagata.

E aliali mai o le le faapalepale ma le faʻailoga tagata o le itu faʻafeagai o le manaʻoga mo le faʻasaoina o le tagata lava ia. E tusa lava po o le a le malosi o lo tatou taumafai e nana le ofo, inoino, maasiasi pe a feiloai i tagata e ese mai ia i tatou, o nei lagona e le o iloa i totonu ia i tatou. E mafai ona latou faʻaputuina ma taʻitaʻia nuʻu uma i le xenophobia ma sauaga faasaga i tagata i fafo.

O le faapalepale o se faailoga o le puipuia lelei?

E tusa ai ma faʻaiʻuga o suʻesuʻega, o le popolega e uiga i le ono maʻi e fesoʻotaʻi ma le xenophobia. O tagata na auai i le faʻataʻitaʻiga na vaevaeina i ni vaega se lua. O le mea muamua na fa'aalia ata o manu'a matala ma tagata e maua i gasegase tuga. E leʻi faʻaalia i latou i le vaega lona lua. E le gata i lea, o tagata auai na faatoa vaʻai i ata le lelei na sili atu ona leaga le tuʻuina atu i sui o se atunuʻu ese.

Ua iloa e saienitisi e faʻateleina le faʻaituau i taimi e sili atu ona aʻafia ai le tagata i faʻamaʻi pipisi. Mo se faʻataʻitaʻiga, o se suʻesuʻega na taʻitaʻia e Carlos Navarrete i le Iunivesite o le Setete o Michigan na iloa ai o fafine e masani ona ita i le uluaʻi masina o le maitaga. I le taimi lea, o le puipuiga o le tino e taofia ona e mafai ona osofaia le fetus. I le taimi lava e tasi, na maua ai le sili atu ona faapalepale tagata pe a latou lagona le puipuia mai faʻamaʻi.

Na faia e Mark Scheller se isi suʻesuʻega i lenei autu. E lua ituaiga o ata na fa'aalia i sui auai. O nisi na faʻaalia faʻamaoniga o faʻamaʻi pipisi, o isi na faʻaalia ai auupega ma taʻavale ofutau. A'o le'i faia ma ina ua mae'a le tu'uina atu o ata, na foa'i atu e le au auai le toto mo su'esu'ega. Na matauina e le au suʻesuʻe le siʻitia o le gaioiga o le puipuiga o le tino i tagata auai na faʻaalia ata o faʻamaʻi faʻamaʻi. O le faailoga lava lea e tasi e leʻi suia mo i latou na mafaufau i auupega.

E faʻafefea ona faʻaitiitia le maualuga o le xenophobia i totonu o le tagata lava ia ma le sosaiete?

O nisi o tatou fa'aituau e moni lava e mafua mai i le fa'aogaina o amio fa'aletino. Ae ui i lea, o le pipii atu tauaso i se talitonuga patino ma le le faapalepale e le o se mea faanatura. O le a le lanu o le paʻu e leaga ma le mea e lelei, tatou te aʻoaʻoina i le faagasologa o aʻoaʻoga. O lo'o ia i tatou le malosi e pulea ai le amio ma tu'uina atu le malamalama o lo'o i ai i le mafaufau loloto.

E tele suʻesuʻega ua faaalia ai o le faailoga tagata o se sootaga fetuutuunaʻi i o tatou mafaufauga. E moni lava ua faaeeina i tatou i se uiga faanaunau e faailoga tagata. Ae o le iloa ma le taliaina o lenei mea moni o se laasaga taua lea i le faapalepale ma le fefaʻasoaaʻi.

Puipuia o faʻamaʻi pipisi, tui, faʻaleleia o le faʻamamaina o vai e mafai ona avea ma se vaega o faiga a le malo e faʻafefe ai sauaga ma osofaʻiga. Ae ui i lea, e taua le manatua o le suia o tatou uiga e le gata o se galuega faʻale-atunuu, ae o le tiute patino foi o tagata uma.

O le nofouta i o tatou uiga masani, e faigofie ai ona tatou pulea. “E iai lo tatou uiga e faailoga tagata ma faamasino, ae e mafai ona tatou maua isi auala e fegalegaleai ai ma se mea moni ese faapena o loo siomia ai i tatou,” o le tala lea a Dan Gottlieb. Pe a ia lagona le lē fiafia o isi i lona lē atoatoa, na ia tausolomua ma fai atu iā i latou: “E mafai foʻi ona e faafesootaʻi aʻu.” O lenei fasifuaitau e faʻamalolo ai le le mautonu ma o tagata o loʻo siomia ai i latou e amata ona fegalegaleai ma Gottlieb masani, ma lagona o ia o se tasi oi latou.

Tuua se tali