E le mafai ona tatou malamalama i taimi uma i le mea e moni ma le mea e sese. Ae e mafai ona latou iloa po o i tatou o se tagata pepelo po o se tagata faamaoni. O “matai pepelo” moni e tusia e tusa ai ma tulafono, ma o le iloaina o na mea, o le a mafai ai ona tatou iloa le pepelo.
Ae paga lea, tatou te le malamalama i taimi uma pe a pepelo i tatou ma pe a tatou le malamalama. E tusa ai ma suʻesuʻega, matou te iloa pepelo 54% o le taimi. O lea la, o nisi taimi e sili atu ona faigofie le su'eina o se tupe nai lo le sasaina o lou fai'ai. Peitaʻi, e ui lava e faigatā ona tatou iloa se pepelo, ae e mafai ona tatou taumafai e iloa po o iai se pepelo i o tatou luma.
O nisi taimi tatou te pepelo ai e faamaluluina ai le tulaga pe le faatiga ai foi i lagona o e pele. Ae o matai moni o pepelo e liua pepelo i le faatufugaga, pepelo pe leai foi se mafuaaga, ma e le na o le fatuina, ae ia faia e tusa ai ma tulafono. Afai tatou te iloa foʻi i latou, o le a mafai ona tatou faaalialia le lē faamaoni iā i tatou. Ma fai se filifiliga: talitonuina pe le talitonuina mea uma na ia fai mai ai.
O suʻesuʻega faʻapitoa mai le iunivesite o Portsmouth (UK) ma Maastricht (Netherlands) na faia se suʻesuʻega, o taunuuga o le a fesoasoani ia i tatou e iloa ai se pepelo.
194 volenitia (97 tamaitai, 95 alii ma 2 tagata auai na filifili e nana a latou itupa) na taʻu atu i saienitisi le auala tonu latou te pepelo ai ma pe latou te manatu ia i latou lava o ni gurus o le taufaasese pe, i se isi itu, e le maualuga o latou tomai. O se fesili talafeagai e tulaʻi mai: e mafai ona tatou faʻatuatuaina i latou na auai i le suʻesuʻega? Pe na latou pepelo?
Fai mai tusitala o le suʻesuʻega e le gata ina latou faʻatalanoaina volenitia, ae na latou amanaia faʻamatalaga e fesoʻotaʻi ma a latou amio ma isi fesuiaiga. E le gata i lea, na faʻamaonia e le au auai le le faʻaalia ma le le faʻaituau, ma e leai se mafuaaga e pepelo ai i latou na faʻatalanoaina i latou. O a la ni faʻataʻitaʻiga na faʻaalia e le suʻesuʻega?
1. O pepelo e tele lava ina sau mai se tagata ua masani i le pepelo. O le to'atele o i tatou e ta'u le mea moni i le tele o taimi. O le pepelo e sau mai se vaega toaitiiti o “tagata popoto i le taufaasese.” Ina ia faʻamaonia lenei mea moni, suʻesuʻe suʻesuʻe suʻesuʻe i se suʻesuʻega 2010 e aofia ai le 1000 volenitia. O ana faʻaiʻuga na faʻaalia ai o le afa o faʻamatalaga sese na sau mai le 5% o tagata pepelo.
2. O tagata e maualuga le taua o le tagata lava ia e pepelo soo. E tusa ai ma faʻaiʻuga o le suʻesuʻega, oi latou e sili atu le maualuga o latou pepelo e sili atu nai lo isi. Ua latou manatu foi e lelei i latou i le pepelo.
3. O tagata pepelo lelei e masani ona pepelo i mea laiti. "O tagata tomai faapitoa i le fanua o le taufaasese" e le gata ina pepelo soo, ae filifili foi ni mafuaaga laiti mo le pepelo. E sili atu lo latou fiafia i na pepelo na i lo pepelo, lea e iʻu ai i ni iʻuga matuiā. Afai e mautinoa e le tagata pepelo o le a lē maua o ia e le “taui”, e masani ona ia pepelo ma faia mea faatauvaa.
4. O tagata pepelo lelei e sili ona pepelo i o tatou mata. Ua iloa e tagata suʻesuʻe e sili atu tagata pepelo faapolofesa e faasese isi i le tagata lava ia nai lo savali, telefoni, po o imeli. Masalo e aoga a latou fuafuaga pe a latou latalata i le tagata o loʻo latou pepelo i ai. E le gata i lea, matou te faʻamoemoe o le lamatiaga o le pepelo e sili atu le maualuga i luga o le Upega - ma e iloa e le au pepelo-pros lenei mea.
5. O tagata pepelo e faamanogi pepelo i le fatu o le upu moni. O se tagata pepelo e masani ona fiafia e tautala lautele. O tagata taufaasesē popoto e masani ona tuufaatasia le upu moni ma pepelo i a latou tala, e faamatagofieina ai tala i mea moni sa iai moni lava i o latou olaga. O le tele o taimi, o lo'o tatou talanoa e uiga i ni mea na tutupu lata mai pe faifai pea ma mea na tutupu.
6. E fiafia tagata pepelo i le faigofie. E sili atu ona tatou talitonu i se tala e leai ni mea e le mautonu. O se tasi e poto i le pepelo o le a ia le soona fa'a'ole'ole i le tele o fa'amatalaga. O le mea moni e mafai ona faʻavaivaia ma e le talafeagai, ae e masani lava ona manino ma saʻo pepelo.
7. O tagata pepelo lelei e o mai ma tala e talitonuina. O le fa'amaoni o se fa'alilolilo tele lea mo pepelo. Ma i luma o oe o se matai tonu o lana faiva, pe afai e faigofie ona e talitonu ia te ia, ae e te le maua le avanoa e faʻamaonia ai mea moni o loʻo taʻua e le tusitala.
8. E taua le itupa. Na faaalia i iʻuga o le suʻesuʻega e faapea “e faaluaina le talitonu o tane nai lo o fafine e mafai ona latou pepelo ma le poto e aunoa ma ni āuga.” Faatasi ai ma na volenitia na lipotia mai latou te leʻi manatu ia i latou o ni faʻaʻoleʻole tomai, 70% o fafine. Ma oi latou na faʻamatalaina i latou lava o ni matai pepelo, 62% o tamaloloa.
9. O le ā le uiga o i tatou i le tagata pepelo? Ua iloa e le au suʻesuʻe o le mafaufau o i latou e manatu ia i latou lava o ni tagata faʻapolofesa i pepelo e sili atu ona faʻaseseina a latou paaga, uo ma paaga. I le taimi lava e tasi, latou te taumafai e aua neʻi pepelo i tagata o aiga, pule o galuega ma i latou o loʻo pule mo i latou. O i latou e talitonu e lē mafai ona pepelo, e sili atu ona faasesē tagata ese ma ē masani.