Fa'anoanoa: fa'anoanoa masani po'o le atuatuvale?

Fa'anoanoa: fa'anoanoa masani po'o le atuatuvale?

Uiga o le atuatuvale

O le atuatuvale o se faama'i e iloga lava i le faanoanoa tele, o se lagona o le leai o se faamoemoe (lagona faanoanoa), leiloa o le faaosofia ma le faia o faaiuga, o le faaitiitia o le lagona fiafia, o le ai ma le moe faaletonu, o mafaufauga leaga ma le lagona o le leai se aoga o se tagata.

I li'o fa'afoma'i, e masani ona fa'aoga le upu fa'anoanoa tele e fa'atatau i lenei fa'ama'i. O le atuatuvale e masani lava ona tupu o ni vaitaimi o le atuatuvale e mafai ona umi mo vaiaso, masina poʻo ni tausaga. Faʻalagolago i le malosi o faʻamaoniga, o le faʻafitauli o le a faʻavasegaina e laʻititi, feololo pe tele (matua). I tulaga sili ona ogaoga, o le atuatuvale e mafai ona taitai atu ai i le pule i le ola.

O le atuatuvale e aafia ai lagona, mafaufauga ma amioga, ae faapea foi le tino. O le atuatuvale e mafai ona faʻaalia i le tino e ala i le tiga i tua, tiga o le manava, ulu ulu; O loʻo faʻamatalaina ai foʻi le mafuaʻaga o le tagata e mafatia i le atuatuvale e mafai ona sili atu ona afaina i le malulu ma isi faʻamaʻi ona o le vaivai o latou tino.

Fa'anoanoa po'o le atuatuvale?

O le faaupuga "fa'anoanoa", o lo'o tapu pea i se taimi ua leva, e masani ona fa'aaoga sese i gagana i aso uma e fa'amatala ai vaitau le maalofia o le fa'anoanoa, le fiafia ma le fa'anoanoa lea e vala'auina tagata uma e o'o i ai i se taimi. i le isi e aunoa ma se ma'i.

Mo se faʻataʻitaʻiga, o le lagona faʻanoanoa pe a maliu se tasi e pele pe lagona le le manuia pe a iai ni faʻafitauli i le galuega o se mea masani. Ae a toe foʻi mai nei lagona i aso uma e aunoa ma se mafuaaga patino pe tumau pea mo se taimi umi e tusa lava pe i ai se mafuaʻaga e iloagofie, atonu o le atuatuvale. O le fa'avaivai o le mea moni o se fa'ama'i fa'ama'i fa'ama'i, fa'amalieina tu'utu'uga fa'apitoa fa'apitoa.

I le faaopoopo atu i le faanoanoa, o le tagata mafatia e tumau pea mafaufauga le lelei ma le faʻaleagaina: "Ou te matua leaga lava", "O le a le mafai lava ona ou faia", "Ou te inoino i aʻu". E lagona e ia le leai o se aoga ma e faigata ona faʻaalia o ia lava i le lumanaʻi. Ua le toe fiafia o ia i gaoioiga sa lauiloa muamua.

Faʻaauau

O le atuatuvale o se tasi lea o faaletonu o le mafaufau masani. E tusa ai ma se suʻesuʻega na faia e Quebec pulega o le soifua maloloina lautele, e tusa ma le 8% o tagata ua taʻi 12 tausaga ma luga atu na lipotia mai na oʻo i se vaitaimi o le atuatuvale i le 12 masina talu ai. E tusa ai ma le Health Canada, e tusa ma le 1% o tagata Kanata ma le 11% o fafine Kanata o le a mafatia i le atuatuvale tele io latou olaga. Ma o le 16% o tagata Farani e 75 i le 7,5 tausaga na oʻo i se faʻalavelave faʻalavelave i le 15 masina talu ai85.

E tusa ai ma le Faalapotopotoga o le Soifua Maloloina a le Lalolagi (WHO), e oo atu i le 2020, o le atuatuvale o le a avea ma mafuaʻaga lona lua o le le atoatoa i le lalolagi atoa, pe a maeʻa maʻi cardiovascular2.

O le atuatuvale e mafai ona tupu i soo se matua, e aofia ai le tamaitiiti, ae e masani ona aliali mai i le tuai o le talavou poʻo le matua matua.

Mafuaaga o le atuatuvale

E le o manino po o le a le mafuaʻaga o le atuatuvale, ae e foliga mai o se faʻamaʻi lavelave e aofia ai le tele o mea e fesoʻotaʻi ma le gafa, biology, mea tutupu i le olaga, ma talaaga ma masaniga. o le olaga.

Vaʻaiga

O suʻesuʻega umi i aiga faʻapea foʻi ma masaga (teteʻa pe leai i le taimi na fananau ai) ua faʻaalia ai o le atuatuvale e iai se vaega faʻapitoa, e ui lava e leʻi faʻamaonia. kenera patino e aafia i lenei faama'i. O le mea lea, o se talafaasolopito o le atuatuvale i totonu o le aiga atonu o se tulaga lamatia.

Biology

E ui lava o le biology o le faiʻai e lavelave, o tagata e maua i le atuatuvale e faʻaalia se paʻu poʻo se le paleni o nisi o neurotransmitters e pei o le serotonin. O nei fa'aletonu e fa'alavelaveina ai feso'ota'iga i le va o neu. O isi fa'afitauli, e pei o le fa'aletonu o le hormonal (hypothyroidism, fa'ata'ita'iga o fualaau o le fanautama), e mafai fo'i ona fesoasoani i le atuatuvale.

Siosiomaga ma le olaga

O masaniga le lelei o le olaga (ulaula, inu ava malosi, le tele o gaioiga faaletino, tele o televise88 poʻo taaloga vitio, ma isi.) ma tulaga ola (tulaga faʻaletonu o le tamaoaiga, faʻalavelave, faʻaesea lautele) e ono i ai se aafiaga loloto i le tagata. tulaga o le mafaufau. Mo se faʻataʻitaʻiga, o le faʻatupuina o le atuatuvale i le galuega e mafai ona oʻo atu ai i le mu ma iʻu ai i le atuatuvale.

Mea na tutupu i le olaga

O le maliu o se tasi e pele, tete'a, ma'i, leiloa o se galuega po'o so'o se isi lava fa'alavelave e mafai ona fa'atupu ai le atuatuvale i tagata ua fa'ama'i. E fa'apena fo'i, o le fa'aleagaina po'o le fa'alavelave fa'afuase'i na o'o i le tamaitiiti e fa'atupuina ai le fa'anoanoa e sili atu ona a'afia i le matua, aemaise lava ona e fa'alavelave tumau ai le fa'agaioiga o nisi genes e feso'ota'i ma popolega.

O ituaiga eseese o le atuatuvale

O fa'alavelave fa'anoanoa e fa'avasegaina i ni vaega: fa'alavelave fa'anoanoa tele, fa'afitauli dysthymic ma fa'afitauli fa'aletonu e le'i fa'ailoaina.

Tele maʻi le faʻavaivai 

O lo'o fa'aalia i le tasi po'o le sili atu o Mata'utia Fa'anoanoa Fa'alotoifale (lagona fa'anoanoa po'o le leai o se fiafia mo le itiiti ifo ma le lua vaiaso e feso'ota'i ma isi fa'ailoga e fa o le atuatuvale).

Fa'aletonu o le tino (dys = faaletonu ma thymia = lagona)

O lo'o fa'aalia i lagona fa'anoanoa o lo'o i ai i le tele o taimi mo le itiiti ifo ma le lua tausaga, e feso'ota'i ma fa'ailoga fa'anoanoa e le o fetaui ma ta'iala mo le Major Depressive Episode. O se uiga fa'anoanoa, e aunoa ma se fa'anoanoa tele.

O le fa'afitauli fa'aletonu e le fa'apitoa ose ma'i fa'anoanoa e le'o fetaui ma ta'iala mo le fa'aletonu tele po'o le dysthymic disorder. Atonu, mo se faʻataʻitaʻiga, o se faʻafitauli fetuutuunai ma lagona faʻavaivai poʻo se faʻalavelave fetuutuunai ma lagona popole ma le atuatuvale.

O isi faaupuga o loʻo faʻaogaina faʻatasi ma lenei faʻavasegaga mai le DSM4 (Mental Disorders Classification Manual):

Fa'anoanoa popole. O le fa'aopoopoina i fa'ailoga masani o le atuatuvale o le popole tele ma le popole.

Bipolar disorder na ta'ua muamua o le manic depression. 

O lenei faʻafitauli o le mafaufau e faʻaalia i vaitau o le atuatuvale tele, faʻatasi ai ma vaega o le manic poʻo le hypomanic (faʻateleina le euphoria, ova le fiafia, faʻaliliuina foliga o le atuatuvale).

Fa'aletonu o le vaitau. 

Tulaga fa'anoanoa e fa'aalia fa'ata'amilomilo, e masani lava i nai masina o le tausaga pe a o'o i lalo le la.

Faʻanoanoa i le tina failele

I le 60% i le 80% o fafine, o se tulaga o le faʻanoanoa, popolevale ma le popole e faʻaalia i aso talu ona fanau. O loʻo matou talanoa e uiga i pepe lanumoana e umi i le va o le aso ma le 15 aso. E masani lava, o lenei lagona le lelei e foia e ia lava. Peitaʻi, i le 1 mai le 8 fafine, e vave ona oo mai le faanoanoa moni pe aliaʻe mai i totonu o le tausaga talu ona fanau.

Fa'anoanoa pe a mavae le fa'anoanoa. I vaiaso mai tua o le maliu o se tasi e pele ia te ia, o faailoga o le atuatuvale e masani lava, ma o se vaega o le faagasologa o le faavauvau. Ae peitai, afai o nei faailoga o le atuatuvale e tumau pea mo le silia ma le lua masina, pe afai foi ua matua iloga, e tatau ona feutagai ma se fomai faapitoa.

Faʻaiʻuga

E tele fa'afitauli e mafai ona feso'ota'i ma le fa'anoanoa:

  • O le toe tupu o le atuatuvale : E fai soo talu ai e aafia ai le 50% o tagata ua oo i le atuatuvale. O le pulega e matua fa'aitiitia ai lenei lamatiaga o le toe tupu.
  • O le fa'aauau pea o fa'ailoga o lo'o totoe: o tulaga ia e le'o fa'amālōlōina atoatoa ai le fa'avaivai ma e tusa lava pe a uma le fa'alavelave fa'anoanoa, e tumau pea fa'ailoga o le atuatuvale.
  • O le suiga i le atuatuvale tumau.
  • Le lamatiaga o le pule i le ola: O le atuatuvale o le mafuaaga autu lea o le pule i le ola: e tusa ma le 70% o tagata e maliliu i le pule i le ola na mafatia i le atuatuvale. O tane lotomafatia ua silia ma le 70 tausaga e sili ona lamatia i le pule i le ola. O se tasi o faʻailoga o le atuatuvale o mafaufauga o le pule i le ola, o nisi taimi e taʻua o "mafaufauga pogisa". E tusa lava pe le taumafai le tele o tagata e pule i le ola, o se fu'a mumu. O tagata e mafatia i le atuatuvale e mafaufau e pule i le ola e taofi ai mafatiaga latou te le gafatia.

Fa'aletonu e fesoota'i ma le atuatuvale : O le atuatuvale e iai so'oga fa'aletino po'o le mafaufau ma isi fa'afitauli fa'alesoifua maloloina:

  • popolevale,
  • vaisu: 'ava malosi; faaaoga sese o mea e pei o le cannabis, ecstasy, cocaine; fa'alagolago i vaila'au fa'apitoa e pei o fualaau moe po'o mea fa'afilemu...
  • Faʻateleina le lamatiaga o nisi faʻamaʻi : ma'i fatu fatu ma le ma'i suka. E mafua ona o le atuatuvale e fesoʻotaʻi ma le maualuga maualuga o faʻafitauli o le fatu poʻo le ta. E le gata i lea, o le mafatia i le atuatuvale e ono faatelevaveina ai le amataga o le maʻi suka i tagata ua lamatia.70. Fai mai tagata suʻesuʻe, o tagata e maua i le atuatuvale e itiiti foi le faʻamalositino ma 'ai lelei. E le gata i lea, o nisi vailaʻau e mafai ona faʻateleina ai le manaʻo ma mafua ai le mamafa. O mea uma ia e fa'ateleina ai le lamatiaga o le ma'isuka ituaiga 2.

Tuua se tali