Fukusuma mala: o se taupulepulega faalilolilo o le filemu

O le a le faalavelave faaniukilia sili ona matautia i le talafaasolopito? E toatele o le a tali atu ma le mautinoa o se faalavelave i le Chernobyl malosiaga faaniukilia, lea e le moni. I le 2011, na tupu ai se mafuie, o se taunuuga o se isi mala na tupu i Chile. O le gatete na mafua ai se galulolo na mafua ai le malepelepe o le tele o reactors i le TEPCO malosiaga faaniukilia o loʻo i Fukushima. Mulimuli ane, sa i ai se fa'asa'olotoga tele o fa'avevela i totonu o le si'osi'omaga vai. I le tolu masina muamua ina ua mavae le faalavelave matautia, o se aofaiga tele o mea matautia na ulu atu i le Vasa Pasefika, o le aofaiga atoa o lea e sili atu i le faamatuu atoa o se taunuuga o le faalavelave Chernobyl. E tatau ona maitauina e leai ni faʻamatalaga aloaia i luga o le filogia ua maua, ma o faʻailoga uma e faʻatatau.

E ui lava i faʻalavelave mataʻutia, o loʻo faʻaauau pea ona lafoaʻi e Fukushima le tele o mea leaga i totonu o le sami. E tusa ai ma nisi o fua faatatau, e tusa ma le 300 tone o otaota ua alu atu i le vai i aso uma! E mafai e se fale faaniukilia ona fa'aauau pea ona fa'aleagaina le si'osi'omaga mo se taimi e le fa'amaonia. E le mafai ona toe fa'aleleia le liki e tusa lava pe fa'aogaina le robotic technology ona o le vevela tele. I aso nei e mafai ona tatou fai atu ma le mautinoa ua faaleagaina e Fukushima le sami atoa i otaota i le 5 tausaga.

O le faʻalavelave faʻafuaseʻi i Fukushima e mafai ona avea ma faʻalavelave sili ona leaga o le siosiomaga i le talafaasolopito o tagata. E ui lava i taunuuga mataʻutia, o lenei mataupu e toetoe lava a le o aofia i le lalolagi faʻasalalau. O faipule ma saienitisi e sili ona faafilemuina lenei faafitauli.

O le TEPCO o se lala o le kamupani tele a le lalolagi o General Electric (GE), lea e iai sona aafiaga i vaega faaupufai ma le aufaasālalau. O lenei mea moni o loʻo faʻamatalaina ai le leai o se faʻamatalaga o le faʻalavelave faʻafuaseʻi, lea e faʻaauau pea ona tuʻuina atu lona faʻailoga i luga o le siʻosiʻomaga o lo tatou paneta.

Ua iloa o le pulega o le kamupani GE sa i ai le malamalama atoatoa i le tulaga pagatia o le Fukushima reactors, ae latou te leʻi faia ni auala e faʻaleleia ai le tulaga. O uiga lē faamasinotonu na iʻu ai i āuga mataʻutia. O tagata o loʻo nonofo i le itu i sisifo o le talafatai o Amerika i Matu ua uma ona lagona le taunuuga o mea na tutupu i le lima tausaga talu ai. O aʻoga o iʻa o loʻo aau i Kanata, o loʻo tafe toto i le oti. E sili atu le malo i le lotoifale e le amanaiaina lenei "faʻamaʻi". I aso nei, o le ichthyofauna o le itulagi ua faʻaititia i le 10%.

I le itu i sisifo o Kanata, na faʻamauina ai se siʻitia mataʻutia o le maualuga o le radiation e oo atu i le 300%! E tusa ai ma suʻesuʻega faʻasalalau, o lenei tulaga e le o faʻaitiitia, ae faʻatupulaia pea i luga. O le a le mafuaʻaga o le taofiofia o nei faʻamatalaga e le aufaasālalau i le lotoifale? Masalo, o pulega o le Iunaite Setete ma Kanata e fefefe i le atuatuvale i le sosaiete. 

I Oregon, starfish ina ua mavae le mala Fukushima na amata ona gau o latou vae, ona malepe atoa ai lea i lalo o le aafiaga o le radiation. O le fua o le oti o nei meaola o le gataifale e tele. O le maualuga o le oti o i'a o le fetu e avea ma se fa'amata'u tele i le si'osi'omaga atoa o le sami. E manaʻo tagata ofisa Amerika e aua neʻi matauina faʻamatalaga faʻaletonu. Latou te le faʻapipiʻiina tele le taua i le mea moni e faapea na maeʻa le faʻalavelave na faʻateleina le maualuga o le radiation i le tuna i le tele o taimi. Fai mai le malo, e le o iloa le puna o le radiation ma e leai se mea e popole ai tagata o le atunuu.

Tuua se tali