Lobo i luma

Lobo i luma

O le pito i luma (mai le Eleni lobos) e aofia ai se tasi o itulagi o le faiʻai o loʻo i luma o le cranium.

Anatomy o le pito i luma

tulaga. O le pito i luma o loʻo tu i luma o le faiʻai, i lalo ole ponaivi pito i luma. E vavae ese mai isi lobes e ala eseese:

  • O le sulcus tutotonu, poʻo le Rolando sulcus, e vavaeese ai le pito i luma mai le lobe parietal;
  • O le lateral sulcus, poʻo le Sylvian sulcus, e vavaeese ai le pito i luma mai le parietal ma le tino.

Fausaga Autu. O le pito i luma o se tasi o itulagi o le faiʻai. O le vaega mulimuli o le vaega e sili ona atiaʻe o le faiʻai ma o loʻo nofoia le tele. E faia a'e i neu, o tino sela o lo'o tu i le pito ma fai ai le mea efuefu. O lenei pito i fafo e taua o le cortex. O faʻaopoopoga o nei tino, e taʻua o alava neura, o loʻo tu i le ogatotonu ma fausia ai le mea papaʻe. O lenei pito i totonu e taʻua o le vaega o le medullary (1) (2). Le tele o furrows, po'o ta'e pe a loloto, e iloagofie ai vaega eseese i totonu o le fai'ai. O le fa'ava'a umi o le fai'ai e mafai ai ona vaelua i itu e lua, agavale ma taumatau. O nei hemispheres e fesoʻotaʻi le tasi i le isi e ala i commissures, o le autu autu o le corpus callosum. Ona vaevaeina lea o le hemisphere ta'itasi, e ala i le sulcus muamua, i lobes e fa: o le pito pito i luma, o le pito i luma, o le lobe faaletino ma le lobe occipital (2) (3).

Fa'atulagaga lua ma tulaga maualuga. O le pito pito i luma e iai ona tootoo lona lua ma le tertiary, e mafai ai ona fausia ni convolutions e taʻua o le gyri. O le pito i luma o lobe gyri o:

  • le gyrus tutotonu,
  • gyrus pito i luma pito i luga,
  • gyrus pito i luma ogatotonu,
  • le gyrus pito i luma pito i lalo.

Galuega a le pito i luma

O le cerebral cortex e fesoʻotaʻi ma gaioiga o le mafaufau ma le sensitivomotor, faʻapea foʻi ma le mafuaʻaga ma le pulea o le faʻamaʻiina o maso skeletal. O nei galuega eseese e tufatufaina i lobes eseese o le faiʻai (1).

O le pito pito i luma e fa'apipi'i fa'atasi ai galuega tau afi, ae fa'apitoa fo'i mea tauofo. O se tasi e fa'avasegaina fa'apitoa le malae afi muamua o lo'o i le tulaga o le gyrus precentral, fa'apea fo'i ma le vaega o Broca, sone e feso'ota'i ma le tautalaga. O le pito i luma o loʻo iai foʻi itulagi mo suiga faʻamatalaga (2) (3).

Pathology e fesoʻotaʻi ma le pito i luma

O nisi pathologies e mafai ona atiaʻe i le pito i luma ma afaina ai le fatugalemu o le tino. O mafuaʻaga e eseese ma e mafai ona mafua mai i le degenerative, vascular poʻo le tumo tupuaga, o nisi pathologies

Ta'i. O fa'alavelave fa'afuase'i o le cerebral vaskular, po'o le stroke, e tupu pe a poloka le va'a toto, e pei o le fa'atupuina o pa'u toto po'o le gau o se va'a. O lenei faʻamaʻi e mafai ona aʻafia ai galuega a le pito i luma.

Manu'a ulu. E fetaui ma se te'i i le maualuga o le ulupoo lea e mafai ona afaina ai le faiʻai, aemaise i le maualuga o le pito i luma. (5)

Sclerosis tele. O lenei faʻamaoniga o se faʻamaʻi autoimmune o le totonugalemu o neula. O le puipuiga e osofaʻia le myelin, o le ufiufi o loʻo faataamilo ai neura, e mafua ai le afaina o lagona. (6)

Tumo ole fai'ai. E mafai ona atia'e ni tuma mama pe leaga i le fai'ai, aemaise ile pito i luma. (7)

Degenerative cerebral pathologies. O nisi pathologies e mafai ona oʻo atu ai i suiga i le tino o le faiʻai.

Faamai o le Alzheimer E iʻu i se fesuiaʻiga o le mafaufau mafaufau faʻapitoa ma aemaise lava le leiloa o mafaufauga poʻo mafaufauga. (8)

Faʻamaʻi Parkinson E faʻaalia faʻapitoa i se gatete i le malologa, o se lemu lemu ma le faʻaititia o le tulaga o gaioiga. (9)

Togafitiga

Togafitiga o vailaau. Fa'alagolago i le fa'ama'i ua maua, o nisi vaila'au e mafai ona fa'atonuina e pei o vaila'au fa'ama'i.

Fealoafani. Faʻaoga i taimi o stroke, o lenei togafitiga e aofia ai le talepeina o le thrombi, poʻo le faʻaputuga toto, ma le fesoasoani o vailaʻau. (4)

Togafitiga tipitipi. Faʻamoemoeina i le ituaiga o faʻamaʻi ua faʻamaonia, e mafai ona faia taotoga.

Chemotherapy, radiotherapy, faʻapitoa togafitiga. Fa'alagolago i le ituaiga ma le tulaga o le tuma, o nei togafitiga e mafai ona fa'atinoina.

Su'ega pito i luma

Suʻega faaletino. Muamua, o se suʻesuʻega faʻapitoa e faia ina ia mafai ai ona iloa ma iloilo faʻailoga ua vaʻaia e le tagata maʻi.

Suʻega faʻafomaʻi faʻafomaʻi. Ina ia faʻamautuina pe faʻamaonia se faʻamaoniga, e mafai ona faia se faʻataʻitaʻi o le cerebral ma le vavaeʻese CT poʻo se cerebral MRI.

biopsy. Lenei suʻega aofia ai se faʻataʻitaʻiga o sela.

Tui i le Lumbar. Lenei suʻega faʻatagaina le vai cerebrospinal e suʻesuʻeina.

History

Faʻailoa e le Farani neurosurgeon Paul Broca i le 1861, o le Broca e aofia ai le vaega e fesoʻotaʻi ma le gaosiga o le gagana.

Tuua se tali