MoCA: o le a le mea e aofia ai i lenei suʻega faʻapitoa?

MoCA: o le a le mea e aofia ai i lenei suʻega faʻapitoa?

O faʻamaʻi neurodegenerative o loʻo avea ma faʻafitauli tele i le soifua maloloina o tagata lautele, e mafua ona o faʻaletonu o le mafaufau na faʻailoaina mai ia latou. Faʻatasi ai ma le tele o suʻesuʻega o loʻo faʻaaogaina e faʻailoa ai le mafaufau ua paʻu, tatou te maua le MoCA poʻo le "Montreal Cognitive Assessment".

Neurodegenerative faamaʻi

Ole faʻamaʻi ole Alzheimer (AD) ole faʻamaʻi masani lea ole neurodegenerative i tagata e ova atu ma le 65 tausaga le matua. E aliali mai ile faʻasolosolo malie ole leaga ole mafaufau, ae maise o mea e manatuaina, ma se aʻafiaga taua ile gaioiga o le olaga i aso uma. 

I Farani, lata i le 800 tagata ua talitonuina e aʻafia i le AD poʻo se faʻamaʻi fesoʻotaʻi. O lenei mea o se tau tele tagata, agafesootai ma tautupe tau. La latou tausiga avea sili atu nai lo se isi taimi o se tulaga lautele soifua maloloina mataupu. Ae ui i lea, i Farani, 000% o mataupu o le dementia e le o le autu o faʻapitoa togafitiga faʻagasologa ma le faʻamaonia e se faʻapitoa. Tele galuega na taulaʻi i tausaga talu ai i tagata mamaʻi ma le vaivai le mafaufau le atoatoa poʻo le "Mild Cognitive Disability" (MCI). O le vaega mulimuli e faʻaalia i le i ai o sina faʻaletonu o le mafaufau, aemaise lava i le mea e manatua ai, i tagata mamaʻi o loʻo tutoʻatasi i le olaga i aso uma (Petersen et al., 50).

MoCA, o se masini suesue

Suʻega mo MCI manaʻomia le faʻaaogaina o se tasi pe sili atu vave, faigofie suʻesuʻega lea na manaʻomia ai metrological (fua) uiga lelei na faʻamaonia. Atinaʻe i le 2005 e Dr. Ziad Nasreddine, o se Kanata neuro, o le MoCA o se suʻesuʻega fuafuaina mo tagata matutua ma tagata matutua o loʻo masalomia le vaivai o le mafaufau, faʻaletonu poʻo le neurodegenerative faʻamaʻi. I le 80% o mataupu, e faʻaaoga e siaki ai le faʻamaʻi o le Alzheimer, ae maise lava pe a misia e le tagata, e iai taimi e le malamalama ai. Na faʻaaogaina mo le luasefulu tausaga i le 200 atunuʻu ma avanoa i gagana e 20. E le faʻafaigofieina ona faʻamaonia se suʻesuʻega ae e faʻaaoga e faʻasino saʻo atu i isi suʻega. Ua maua foʻi le fesoasoani faʻamalosi mo lona agavaʻa e iloa ai le le atoatoa o le mafaufau i tagata e maua i le faʻamaʻi o Parkinson.

MoCA, o le suʻega

Tumau le 10 i le 15 minute, o le suʻega e aofia ai le iloiloina o le agamalu i le feololo o le mafaufau, e ala i le iloiloina o mea taua nei: 

  • uaʻi mai;
  • faʻasasaʻo;
  • pulega faʻatino;
  • Manatua;
  • gagana;
  • visuo fausia ni tomai;
  • gafatia abstract;
  • le fuafuaina;
  • faʻatatauga.  

O le tagata suʻesuʻe e tuʻuina mai se suʻega e manaʻomia ai ni tali pupuu, sefulu galuega e pei o le tusiaina o le kupita, le uati ma le mafaufau e faʻamalositino ai ma upu eseese e manatua. 

O faʻatonuga e lava maoti e faʻataʻitaʻi manino ai le suʻesuʻe ile faʻailoga atoa. E tatau la ona ia iai le sikoa sikoa ma faʻatonuga mo le faʻamaeʻaina o le MoCA i le lima. Faatasi ai ma nei pepa e lua ma se penitala, na ia alu ai i le suʻega e ala i le mulimuli i faatonuga ma taimi uma togiina tali a le tagata. Talu ai o le MoCA togi faʻamoemoe i luga o le tulaga o aʻoaʻoga, na fautuaina e tusitala le faʻaopopoina o se manatu pe afai o le tagata maʻi aʻoga o 12 tausaga pe itiiti ifo. E ui e foliga faigofie fesili, ae e le faigofie mo tagata e maua i le maʻi mafaufau.

Le suʻega a le MoCa ile faʻataʻitaʻiga

O faʻataʻitaʻiga e faʻavae i luga:

  • manatua puʻupuʻu (5 togi);
  • vaʻaiga vaʻaia ma avanoa faʻapitoa i le uati suʻega (3 togi);
  • o se galuega faʻavaeina e kopiina le pusa faatafafa (1 togi);
  • pulega faʻatino;
  • malamalama lelei i le leo (1 point);
  • upu aveese (2 togi);
  • uaʻi totoʻa, faʻamalosia ma galue manatua (1 togi);
  • toese faasologa (3 togi);
  • faitau numera taumatau luga (1 togi) ma tua (1 togi);
  • gagana ma le tuʻuina mai o fagafao (3 togi) ma le toe faia o faʻafitauli faigata (2 togi);
  • faamasani i le taimi ma le avanoa (6 togi).

O le faʻavasegaina o le iloiloga e faia saʻo luga o le laupepa faʻatasi ma le taimi e tasi ma le suʻega. O le tagata suʻesuʻe e tatau ona faʻamaumauina tali a le tagata ma maka ia (lelei mo le togi e tasi ma le sao mo le 0 togi). O le maualuga togi mai i 30 togi o le a maua ai. O le togi e mafai ona faʻamatalaina faʻapea:

  • = 26/30 = leai neurocognitive faʻaletonu;
  • 18-25 / 30 = laʻititi faʻaletonu;
  • 10-17 = faʻaleagaina le feololo;
  • Laititi atu ile 10 = leaga tele le faʻaleagaina.

Tuua se tali