Mataupu
Paraphrenia
O le Paraphrenia o se faʻalavelave faʻafefeteina e seasea tupu, e aunoa ma se faʻaletonu o le mafaufau, lea o loʻo faʻapipiʻiina ai le lalolagi faʻasese i luga o le lalolagi moni. Ose fa'aaliga mama ole schizophrenia. O le paraphrenia o loʻo tumau pea le itiiti o suʻesuʻega ma e itiiti lava ni suʻesuʻega i le sefulu tausaga talu ai. Afai e le o fesoʻotaʻi ma se faʻamaʻi faʻamaʻi, o le togafitiga o amioga e mafai ona faʻaitiitia ai faʻasesega ma faʻaleleia le mafaufau i aso taʻitasi o le tagata maʻi.
Paraphrenia, o le a lea?
Uiga o le paraphrenia
O le Paraphrenia o se faʻalavelave faʻafefeteina e seasea tupu, e aunoa ma se faʻaletonu o le mafaufau, lea o loʻo faʻapipiʻiina ai le lalolagi faʻasese i luga o le lalolagi moni. O le paraphrenia e ese mai le schizophrenia e ala i le faʻaitiitia o le tupu ma faʻagesegese le alualu i luma o faʻamaʻi.
E itiiti le afaina o le olaga o le tagata maʻi, e le mafatia o ia i faʻafitauli faʻaagafesootai, o le mea lea e matua maualalo ai le manaʻoga mo le tausiga o maʻi. Ae ui i lea, e le tatau ona faʻaitiitia ai le mea moni ma taunuuga o lenei faʻamaʻi.
Ituaiga o paraphrenias
E tusa ai ma le faʻavasegaga na faʻatuina i le 1913 e le fomaʻi fomaʻi Siamani o Emil Kraepelin, e fa ituaiga o paraphrenia:
- Systematic paraphrenia e sili ona taatele. O le delirium e tumau pea iina ma aafia ai lagona e lima;
- Paraphrenia lautele, lea o le tagata maʻi - e masani lava o fafine - o loʻo i ai faʻasesega o le mamalu, poʻo se ituaiga o megalomania fiafia;
- Confabulatory paraphrenia, e pei o le i ai o ni manatuaga faafoliga po o manatuaga sese - e pei o le fatuina o se tala faʻasolopito aʻo faʻamautinoa moni o loʻo i ai - aʻo tausia le tele pe itiiti ifo o fesoʻotaʻiga mafaufauga i le va oi latou. E vave amata nai lo isi paraphrenias, i le va o le 20 ma le 40 tausaga;
- O paraphrenia matagofie e masani ona amata i le popole ma se lagona o le ita i le siosiomaga o se tagata. O le atinaʻeina o manatu megalomaniacal e mulimuli ma avea, i le aluga o taimi, sili atu le faʻatusatusa ma faʻateleina. O le delirium o loʻo i ai se fausaga faʻapitoa ma le le mautonu.
Ae talu mai lena taimi, e le o ioe uma fomaʻi mafaufau i lenei faʻavasegaga. Ma o nisi oi latou, e pei o Ey, Nodet poʻo Kleist, ofo atu, faʻaopoopo poʻo suiga, isi ituaiga o paraphrenia:
- E fa'alatalata atu le paraphrenia melancholic i se mafaufau masani, e aunoa ma le fa'afeso'ota'iina o le paraphrenia i fa'aletonu o le mafaufau, lagona tiga po'o amioga fa'anoanoa;
- Hypochondriac paraphrenia, o lona uiga e masani ona faʻafefe. O lenei ituaiga o paraphrenia e masani ona agai i luma i le faavalevalea ma le acoustico-verbal hallucinations, faatasi ai ma le faaletonu o galuega;
- E fesoʻotaʻi le paraphrenia le tutusa ma faʻasesega le tumau ma suiga le mafai ona suia;
- O paraphrenia fa'alogo e aofia ai fa'alogona fa'alogo fa'alogo.
E iai fo'i fo'i tu'ufa'atasi e lua pe sili atu fo'i ituaiga o paraphrenia e ola fa'atasi.
Mafuaaga o paraphrenia
E itiiti lava suʻesuʻega i le mataupu na faia i le 70 tausaga talu ai, e faʻamaonia ai le itiiti o le malamalama e uiga i mafuaʻaga o paraphrenia.
Ae ui i lea, e mafai ona fesoʻotaʻi le paraphrenia ma:
- O se faaletonu neurodegenerative;
- O se tuma ;
- O se faʻalavelave faʻafuaseʻi o le toto.
Su'esu'ega ole paraphrenia
O le paraphrenia, e pei o le tele o faʻalavelave faʻalavelave, e le o iloa. Mo se faʻataʻitaʻiga, e le o lisiina i le Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5) poʻo le International Classification of Diseases (ICD-10).
O le mea lea, i le tele o tulaga, e iloa e fomaʻi o le mafaufau lenei tulaga o le "atypical psychosis", "schizoaffective disorder" poʻo le "delusional disorder" ona o le leai o se vaega e sili atu ona lelei.
Tagata ua afaina i paraphrenia
I le va o le 2 ma le 4% o le faitau aofaʻi o le a aʻafia i paraphrenia, o le tele o taimi o tagata i le va o le 30 ma le 45 tausaga.
Ma e na'o le 10% o tagata na taofia ile falema'i ona o fa'afitauli fa'a'ole'ole e maua ile paraphrenia.
O mea e fiafia i ai paraphrenia
O mea e mafai ona faʻamalosia ai le paraphrenia o:
- Fa'aletonu le lagona;
- Tu'ufua to'atasi;
- O mea faʻalavelave ma taua, e pei o faʻailoga tagata, faʻalumaina ma faʻamataʻu mea na tutupu, maliu o e pele poʻo faʻafitauli o le mafaufau na oʻo i aiga.
O isi mea e masalomia, ae leai ni faʻamaoniga, e tatau ona mafaufauina:
- O se a'oa'oga ua le amana'ia;
- Tu'atasi po'o le nofofua.
Fa'ailoga ole paraphrenia
Fa'asesega fa'afefe
O se tagata e maua i le paraphrenia o loʻo faʻaalia vaega o faʻasesega o latou autu e masani ona faʻafefeteina, faʻalavelave, ae o loʻo tumau le faʻatulagaina i le va o le tasi ma le isi ma le tumau. O le tagata maʻi e masani ona ioeina i ona manatu, ae le tutusa ma le paranoia.
Faʻafiafiaga
O paraphrenia e mafua ai le mafaufau. Mo le lua vaetolu o latou, o latou o le suʻega faʻalogo: faʻalogo le tagata i leo.
Amiotonu o le sootaga a le tagata ma le mea moni
O le atamai, mnemonic po'o le faʻataʻitaʻiga faʻapitoa - aʻoaʻoga, faʻapolofesa, agafesootai - o le tagata paraphrenic e faʻasaoina.
Togafitiga mo paraphrenia
O togafitiga fa'a amio ma le mafaufau e vave tele ona galue i fa'asesega e feso'ota'i ma paraphrenia. Ae ui i lea, o lenei aoga e masani ona faʻaitiitia i le alualu i luma o le maʻi.
Antipsychotics ma isi togafitiga neuroleptic e tumau pea le le aoga. Ae ui i lea, latou te mafaia ona pulea faʻalavelave faʻapitoa.
Puipuia paraphrenia
E leai se puipuiga moni mo le paraphrenia, e ese mai le mulimulitaia ma le faʻaeteete i ana togafitiga ina ia faʻaitiitia ai le toe foʻi.