Urticaria: iloaina o le osofaʻiga o hives
Fa'amatalaga ole urticaria
O le urticaria o se mageso e faʻaalia i le mageso ma foliga o loʻo siʻi i luga paʻu mumu ("papules"), e pei o tui o nettles (o le upu hives e sau mai le Latina. urtica, o lona uiga o nettle). O le urticaria o se fa'ailoga nai lo se fa'ama'i, ma e tele mafua'aga. Matou te faʻavasegaina:
- urticaria tuga, lea e fa'aalia i le tasi pe sili atu fo'i toe fo'i mo ni nai minute i ni nai itula (ma e ono toe fa'aalia i ni nai aso), ae fa'asolosolo mo le itiiti ifo i le 6 vaiaso;
- urticaria tumau, lea e mafua ai osofaiga i aso uma pe sili atu, alualu i luma mo le sili atu i le 6 vaiaso.
A toe fa'atupu fa'alavelave ae le fa'aauau, e ta'ua o le toe fa'afo'i.
Fa'ailoga o le fa'ama'i oso mai
O le urticaria e mafua mai i le:
- faʻatupulaʻia papules, e pei o le stinging nettle, piniki poʻo le mumu, fesuisuiaʻi i le lapopoa (nai millimita i ni nai senitimita), e masani ona faʻaalia i luga o lima, vae poʻo ogalaau;
- mageso (pruritus), o nisi taimi e matua malosi lava;
- i nisi tulaga, fula po'o le edema (angioedema), e tele lava ina a'afia ai foliga po'o pito.
E masani lava, o fa'ama'i e fa'afuase'i (e amata mai nai minute i ni nai itula) ma alu 'ese na'o latou e aunoa ma ni ma'ila. Ae ui i lea, o isi faʻamaʻi e mafai ona suia ma o le osofaʻiga e mafai ona faʻaauau mo ni nai aso.
I nisi tulaga, o isi faʻaʻailoga e fesoʻotaʻi:
- fiva feololo;
- tiga o le manava po'o fa'afitauli o le manava;
- tiga faʻatasi.
Tagata e ono lamatia
So'o se tasi e mafai ona fa'atupu fa'ama'i, ae o nisi o fa'ama'i po'o fa'ama'i e mafai ona fa'ateleina ai.
- le itupa fafine (e sili atu ona afaina tamaitai nai lo alii3);
- mea tau kenera: i nisi tulaga, o faʻaaliga e aliali mai i pepe poʻo tamaiti laiti, ma e tele mataupu o le urticaria i totonu o le aiga (familial cold urticaria, Mückle ma Wells syndrome);
- fa'alavelave toto (cryoglobulinemia, mo se fa'ata'ita'iga) po'o se fa'aletonu i nisi o enzymes (C1-esterase, fa'apitoa) 4;
- o nisi faʻamaʻi faʻapitoa (e pei ole autoimmune thyroiditis, connectivitis, lupus, lymphoma). E tusa ma le 1% o le ma'i ma'i faaumiumi e feso'ota'i ma fa'ama'i fa'aletino: e iai fo'i isi fa'ailoga5.
Faʻamatalaga o tulaga lamatia
Ole tele o mea e mafai ona fa'aosoina pe fa'atupu atili ai le faoa (silasila i Mafua'aga). O mea sili ona taatele o:
- inuina o vailaʻau faʻapitoa;
- tele le taumafaina o mea'ai e tele i le histamine po'o histamino-liberators;
- fa'aalia ile malulu po'o le vevela.
O ai e aafia i osofa'iga o hives?
Soo se tasi e mafai ona aafia. E tusa ma le 20% o tagata e maua i le ma'i urticaria ia le itiiti ifo ma le tasi i le olaga atoa, ma fafine e masani ona aafia nai lo alii.
I se fa'atusatusaga, o le urticaria tumau e seasea. E aafia ai le 1 i le 5% o le faitau aofaʻi1.
I le tele o tulaga, o tagata e maua i le urticaria tumau e afaina mo le tele o tausaga. E foliga mai o le 65% o le urticaria masani e tumau mo le sili atu i le 12 masina, ma le 40% e tumau mo le itiiti ifo i le 10 tausaga.2.
Mafuaʻaga o le faʻamaʻi
O auala e a'afia ai i le urticaria e lavelave ma e le malamalama lelei. E ui lava o osofa'iga o fa'ama'i ma'i e masani ona mafua mai ile allergy, ae o le tele o fa'ama'i faaumiumi e le fa'apogai ile amataga.
O nisi sela e taʻua o mast cell, lea e iai sona sao i le puipuiga o le tino, e aafia i le urticaria tumau. I tagata ua a'afia, o sela mast e sili atu ona maaleale ma fa'aoso, e ala i le fa'agaoioia ma le tu'uina atu o le histamine3, fa'afefete le talafeagai.
O ituaiga eseese o urticaria
Mata'utia urticaria
E ui lava e le o malamalama lelei i faiga, ae ua iloa e mafai ona faʻateteleina pe faʻatupu faʻamaʻi.
I le lata i le 75% o mataupu, o le osofaʻiga o le urticaria ogaoga e mafua mai i mea faʻapitoa:
- o se vaila'au fa'aoso le faoa faamalosi i le 30 i le 50% o mataupu. So'o se vaila'au e mafai ona mafua ai. E mafai ona avea ma vailaau faʻamaʻi, vailaʻau faʻamaʻi, aspirin, vailaʻau faʻamaʻi e le faʻamaʻi, vailaʻau e togafitia ai le toto maualuga, o se mea faʻatusatusa iodine, morphine, codeine, ma isi;
- o se mea'ai e tele i le histamine (sisi, apa i'a, sosisi, ula ula, tamato, ma isi) pe ta'ua o le "histamine-liberating" (strawberries, fa'i, pineapples, nati, sukalati, ava malosi, fuamoa pa'epa'e, tipi malulu, i'a, figota. …);
- fa'afeso'ota'i ma nisi oloa (latex, cosmetics, fa'ata'ita'iga) po'o la'au/manu;
- aafia i le malulu;
- faʻaalia i le la poʻo le vevela;
- mamafa po'o le fe'ese'esea'i o le pa'u;
- se u a iniseti;
- fa'ama'i fa'atasi (Helicobacter pylori fa'ama'i, hepatitis B, ma isi). O le so'oga e le'i mautu lelei, peita'i, o su'esu'ega e fete'ena'i;
- atuatuvale lagona;
- faamalositino malosi.
Faanatinatiina vave
O le urticaria tumau e mafai foi ona faʻaosoina e soʻo se mea o loʻo lisiina i luga, ae i le tusa ma le 70% o mataupu, e leai se mafuaʻaga e maua. E ta'ua lea o le idiopathic urticaria.
Vasega ma ono faigata
O le urticaria o se ma'i mama, ae e mafai ona i ai se aafiaga tele i le lelei o le olaga, aemaise lava pe a tumau.
Ae ui i lea, o nisi ituaiga o urticaria e sili atu ona popole nai lo isi. E mafua ona o sulu e mafai ona papa'u pe loloto. I le tulaga lona lua, o loʻo i ai le fulafula tiga (edemas) o le paʻu poʻo le mucous membranes, lea e masani ona aliali i luga o foliga (angioedema), lima ma vae.
Afai o lenei edema e a'afia ai le larynx (angioedema), e ono lamatia ai le ola ona o le manava e faigata pe le mafai. O le mea e lelei ai, o lenei mataupu e seasea.
O le manatu o le matou fomaʻi
I le avea ai o se vaega o lona tulaga faʻalelei auala, Passeportsanté.net valaʻaulia oe e saili le manatu o se soifua maloloina polofesa. Dr Jacques Allard, fomai aoao, avatua ia oe lona manatu e uiga i lesulu :
Acute urticaria ose tulaga masani. E ui lava o le pruritus (ma'i'u) e mafai ona fa'alavelave, e mafai ona faigofie ona fa'amaloloina i antihistamines ma fa'ailoga e alu ese na o latou lava i totonu o itula po'o aso i le tele o taimi. Afai e le o le tulaga lea, pe afai o faʻamaoniga e lautele, faigata ona tauave, pe oʻo i foliga, aua le faʻatuai e vaʻai lau fomaʻi. Togafitiga fa'atasi ma corticosteroids tu'u gutu atonu e mana'omia. O le mea e lelei ai, o le urticaria tumau o se faʻamaʻi e sili atu ona seasea ma sili atu ona lavelave nai lo le maʻi urticaria. O fa'ailoga e mafai lava ona fa'amalolo i le tele o tulaga. Dr. Jacques Allard MD FCMFC |