6 gagana sili ona leva i le lalolagi

I le taimi nei, e tusa ma le 6000 gagana i luga o le paneta. O loo i ai se finauga fefinauai po o ai o i latou o le tupuaga, le gagana muamua a tagata. O loo sailia pea e saienitisi ni faamaoniga moni e faatatau i le gagana tuai.

Mafaufau i se numera o mea taua ma tuai o tusitusiga ma tautalaga o loʻo i ai i luga o le lalolagi.

O vaega muamua o tusitusiga i le gagana Saina na toe foʻi mai i le 3000 tausaga talu ai i le Zhou Dynasty. I le aluga o taimi, ua tupu aʻe le gagana Saina, ma i aso nei, 1,2 piliona tagata o loʻo i ai se ituaiga o Saina e fai ma a latou gagana muamua. O le gagana sili ona lauiloa i le lalolagi e tusa ai ma le numera o failauga.

O le uluaʻi tusitusiga Eleni na amata mai i le 1450 TLM. E masani ona fa'aoga Eleni i Eleni, Albania ma Kuperu. E tusa ma le 13 miliona tagata e tautatala i ai. O le gagana e umi ma mauoa lona talafaasolopito ma o se tasi lea o gagana pito i leva a Europa.

O le gagana e patino ile vaega ole gagana Afroasia. O puipui o tuugamau Aikupito o loo valiina i le gagana Aikupito Anamua, lea na amata mai i le 2600-2000 TLM. O lenei gagana e aofia ai ata o manulele, pusi, gata ma tagata. I aso nei, o loʻo i ai le gagana Aikupito o le gagana liturgical a le Coptic Church (o le uluai ekalesia Kerisiano i Aikupito, na faavaeina e St. Mark. O loʻo i ai nei o loʻo lagolagoina le Coptic Church i Aikupito e 5% o le faitau aofaʻi).

E talitonu tagata suʻesuʻe o le Sanskrit, o se gagana e tele sona aafiaga i tagata Europa uma, na sau mai Tamil. O le Sanskrit o le gagana masani a Initia, talu mai le 3000 tausaga talu ai. O lo'o ta'ua pea o le gagana aloa'ia a le atunu'u, e ui ina fa'atapula'aina lona fa'aoga i aso uma.

E iai i le aiga o le gagana Indo-Europa. E tusa ai ma faʻamatalaga lata mai, o le gagana na i ai talu mai le 450 TLM.

Na aliali mai pe tusa o le 1000 TLM. O se gagana Semitic anamua ma le gagana aloaia a le Setete o Isaraelu. Mo le tele o tausaga, o le gagana Eperu o le gagana tusitusi mo tusitusiga paia ma o lea na taʻua ai o le "gagana paia".    

O le tele o saienitisi e talitonu o le suʻesuʻeina o le amataga o foliga o le gagana e le fautuaina ona o le leai o ni mea moni, faʻamaoniga ma faʻamaoniga. E tusa ai ma le talitonuga, o le manaʻoga mo le tautala tautala na tulaʻi mai ina ua amata ona faʻavae se tagata i ni vaega mo le tulimanu.

Tuua se tali