i luga

i luga

O le a ?

O le mala o se zoonosis e mafua mai i siama Yersinia pestis, lea e masani ona feavea'i mai rodents i tagata e ala i flea, ae faapena foi i le va o tagata i le auala manava. A aunoa ma se togafitiga fa'ama'i fa'ama'i talafeagai ma vave, o lona ala e oti i le 30% i le 60% o mataupu (1).

E faigata ona mafaufauina o le "oti uliuli" lea na faʻaumatia Europa i le 1920th seneturi o loʻo vevesi pea i nisi o itulagi o le lalolagi! I Falani, o faʻamaʻi mulimuli na faʻamauina i le 1945 i Pale ma le 50 i Corsica. Ae i le lalolagi atoa, e sili atu i le 000 mataupu na lipotia i le WHO i 26 atunuu talu mai le amataga o le 2s (XNUMX).

I tausaga talu ai nei, o le tele o faʻamaʻi pipisi na faʻamauina e le Faalapotopotoga o le Soifua Maloloina a le Lalolagi, i le Democratic Republic of Congo, Tanzania, Saina, Peru ma Madagascar. O le pito i tua o le atunuʻu sili ona afaina, o le tele o tagata na maliliu i le mala i le 2014/2015 (3).

O auga

Fa'ama'i e maua ai le tele o fa'ama'i (septicaemic, hemorrhagic, gastrointestinal, etc., ma e o'o lava i fa'ama'i vaivai), ae lua e tele lava ina fa'ateleina i tagata:

Ole mala bubonic sili ona taatele. E faʻaalia ma le faʻafuaseʻi o le fiva maualuga, tiga o le ulu, o se osofaʻiga loloto o le tulaga lautele ma faʻalavelave o le mafaufau. O lo'o fa'aalia i le fula o le lymph nodes, e masani lava i le ua, lima ma le ga'o (buboes).

O le mala o le pulmonary, e sili ona oti. O le tale mucopurulent ma le toto ma le tiga o le fatafata ua faaopoopo i faailoga masani o le mala bubonic.

Le amataga o le maʻi

O le vaila'au o le mala o le Gram-negative bacillus, Yersinia pestis. Yersinia o se ituaiga o siama o le aiga Enterobacteriaceae, lea e aofia ai le sefulufitu ituaiga, o le tolu o ia pathogenic mo tagata: pestis, enterocolitica et pseudotuberculosis. Rodents o le autu, ae le na'o, faatanoa o le faama'i.

Faʻamatalaga o tulaga lamatia

Fa'ama'i e a'afia ai tama'i manu ma fulu e fa'ama'i ai. E feavea'i mai manu i tagata e ala i le ū mai fulu ua pisia, e ala i le fa'afeso'ota'i sa'o, e ala i le manava ma le taumafaina o mea fa'ama'i.

  • O tagata e utia e se fulu ua pisia e masani lava ona tupu mai le bubonic form.
  • Afai o le bacillus Yersinia pestis e o'o atu i māmā, e tupu a'e le tagata i le mala pulmonary lea e mafai ona tu'uina atu i isi tagata e ala i le manava a'o tale.

Puipuiga ma togafitiga

I nofoaga fa'ama'i, puipui mai le utia o flago ma 'alo 'ese mai i'imu ma tino o manu.

Afai e maua i se taimi, e mafai ona togafitia lelei le mala bubonic i vailaau fa'ama'i: streptomycin, chloramphenicol ma tetracyclines o vaila'au fa'asino e fautuaina e le Institut Pasteur.

Chemoprophylaxis (lea e taʻua o le "chemoprevention"), lea e aofia ai le faʻaaogaina o tetracyclines poʻo sulfonamides, i le tulaga o le mala, e aoga tele i le puipuia o le siʻosiʻomaga lata mai o mataupu ua afaina, o loʻo faʻamatalaina ai foi e le Institut Pasteur.

E tele tui na faia i aso ua mavae, ae o lea ua faʻaagaga mo tagata faigaluega fale suʻesuʻe, ona ua faʻamaonia le le aoga i le puleaina o faʻamaʻi.

Tuua se tali