Faʻafefea e le Mafaufauga Loloto Atoa: Saienitisi Sailiiliga
 

Ua maua e saienitisi faʻamaoniga o le mafaufau loloto e fesoʻotaʻi ma le faʻatupulaia o le olaga fuafuaina ma le faʻaleleia o le mafaufau i le matua.

Masalo ua e faʻalogo ile sili atu ile faʻatele ile tele o aʻafiaga lelei e mafai ona maua mai ile mafaufau loloto. Masalo e faitau foi i aʻu tusitusiga i lenei mataupu. Mo se faʻataʻitaʻiga, o suʻesuʻega fou e taʻu mai ai o le mafaufau loloto e mafai ona faʻaititia ai le popole ma le popole, faʻaititia ai le toto, ma faʻafiafiaina ai oe.

Na tupu ane o le mafaufau loloto e mafai ona sili atu: e mafai ona fesoasoani e faʻatelegese le soifua matua faʻagaioiga ma faʻaleleia le tulaga lelei o le mafaufau faʻatino i le matua. E faʻapefea ona tupu lenei mea?

  1. Faifai lemu le soifua matua

O le mafaufau loloto e afaina ai o tatou tulaga faʻaletino i auala eseese, e amata mai i le sela. E faʻatauaina e saienitisi le telomere umi ma le telomerase tulaga o ni faʻailoga o le soifua matua o sela.

 

O tatou sela o loʻo i ai chromosome, poʻo DNA faʻasologa. Telomeres o ni prototini puipuia "pulou" i le pito o DNA strands e fausia ai tuutuuga mo isi sela toe faia. O le umi o le telomeres, o le tele taimi o le sela mafai ona vaevaeina ma faafouina ia lava. Soʻo se taimi e faʻateleina ai sela, telomere umi - ma o le mea lea o le ola - faʻapuʻupuʻuina. Telomerase o se enzyme e puipuia telomere faʻapuʻupuʻu ma fesoasoani e faʻateleina le lifespan o sela.

Faʻafefea e lenei faʻatusatusa i le umi o le olaga o le tagata? O le mea moni o le faʻapuʻupuʻuina o le telomere umi i sela e fesoʻotaʻi ma le leaga i le faʻagaioiga o le immune system, o le atinaʻeina o faʻamaʻi fatu ma faʻamaʻi faʻamaʻi e pei ole osteoporosis ma le faʻamaʻi o le Alzheimer. O le puʻupuʻu o le telomere o le umi, o le tele foi lea o a tatou sela e ono afaina ai i le oti, ma tatou sili atu ona aʻafia i faʻamaʻi i le matua.

Telomere faʻapuʻupuʻuina e tupu masani lava pe a tatou matua, ae o suʻesuʻega nei o loʻo faʻailoa mai ai o lenei faiga e mafai ona faʻatelevaveina e le popole.

O le mafaufau e faʻataʻitaʻi e fesoʻotaʻi ma le faʻaititia o mafaufauga pasi ma le faʻamamafa, o lea i le 2009 o se tasi suʻesuʻe vaega na fautua mai o le mafaufau loloto mafaufau loloto ono i ai le ono i ai se lelei aʻafiaga i le tausisia o le telomere umi ma telomerase tulaga.

I le 2013, Elizabeth Hodge, MD, polofesa o le mafaufau i le Harvard Medical School, tofotofoina lenei manatu i le faʻatusatusaina telomere umi i le va o tagata e faia le alofa-agalelei mafaufauga loloto (metta mafaufau loloto) ma i latou e le. O iʻuga na faʻaalia ai o le tele o le poto masani metta faʻamalositino fomai e masani lava ona umi telomeres, ma fafine e mafaufau loloto e sili atu umi telomeres faʻatusatusa i le le mafaufau loloto fafine.

  1. Fa'asaoina o le tele o mea efuefu ma pa'epa'e i totonu o le fai'ai

O leisi auala e mafai ai e le manatunatu loloto ona faʻatelegese le matua o le faiʻai. A faʻapitoa, le tele o le efuefu ma papaʻe mea. O mea efuefu e faia i faiʻai sela ma dendrites e lafo ma mauaina faʻailo i synapses e fesoasoani tatou te mafaufau ai ma faʻagaioia. Paʻepaʻe mea e faia i luga o axons o loʻo faʻatinoina eletise eletise i le va o dendrites. E masani lava, o le aofaʻi o mea efuefu amata amata ona faʻaititia i le tausaga o le 30 i eseʻese tau ma i sone 'eseʻese, faʻalagolago i le tagata lava ia uiga. I le taimi e tasi, ua amata ona tatou leiloa le tele o le papaʻe mataupu.

O se laʻititi ae o loʻo tupu pea tino o suʻesuʻega faʻaalia ai, e ala i le mafaufau loloto e mafai ai ona tatou toe faʻaleleia o tatou faiʻai ma ono faʻatelegeseina ai le faʻaleagaina o le tino.

I se suʻesuʻega e Massachusetts Aoao falemaʻi i le faiga paaga ma le Harvard Medical School i le 2000, sa faaaoga e saienitisi imaging resonance magnet (MRI) e fua ai le mafiafia o le cortical efuefu ma papaʻe mea o le faiʻai i tagata mafaufau loloto ma tagata le mafaufau loloto o tausaga eseese. O iʻuga na faʻaalia ai o le averesi o le mafiafia o tagata i le va o le 40 ma le 50 tausaga e mafaufau loloto ai e tutusa lelei ma tagata mafaufau loloto ma tagata e leʻo mafaufau loloto i le va o le 20 ma le 30 tausaga. fausaga o le faiai i le aluga o taimi.

O nei sailiga e taua tele e faʻaosofia ai saienitisi mo nisi suʻesuʻega. O fesili o loʻo faʻatali i tali faʻasaienitisi, o le a le tele o taimi e manaʻomia ai le mafaufau loloto ina ia maua ai na iʻuga, ma o a ituaiga mafaufauga loloto e sili ona taua le aʻafiaga o le soifua matua, aemaise lava le puipuia o faʻamaʻi leaga pei o le Alzheimer's disease.

Ua tatou masani i le manatu e faapea o tatou totoga ma faiʻai i le aluga o taimi mulimuli i se masani auala o atinae ma le faʻaletonu, ae o le fou faʻasaienisi faʻamaoniga fautua mai e ala i le mafaufau loloto tatou mafai ai ona puipuia o tatou sela mai le vave matutua ma faʻamalosia le soifua maloloina i le matua.

 

Tuua se tali