Aisea e nonofo latalata ai tagata i mauga mu?

I le tepa muamua, e foliga mai e ese le nofo ai o tagata i tafatafa o se siosiomaga mauga mu. I le faaiuga, o loʻo i ai pea le avanoa e tupu ai se pa (e tusa lava pe sili ona itiiti), lea e lamatia ai le siosiomaga atoa. Ae ui i lea, i le talafaasolopito atoa o le lalolagi, ua faia e se tagata se tulaga lamatia ma iloa lelei ma sau mo le olaga i luga o aʻega o mauga mu malosi.

E filifili tagata e nonofo i tafatafa o mauga mu ona latou te manatu e sili atu le aoga nai lo mea leaga. O le tele o mauga mu e saogalemu atoatoa ona e le'i pa mo se taimi umi lava. O i latou e "faʻaumatia" mai lea taimi i lea taimi e vaʻaia e tagata o le nuʻu e mafai ona vaʻaia ma (foliga mai) pulea.

I aso nei, e tusa ma le 500 miliona tagata e nonofo i nofoaga o mauga mu. E lē gata i lea, e iai foʻi aai tetele e lata ane i mauga mu. – o se mauga mu e i lalo ifo o le 50 maila mai le Aai o Mekisiko (Mexico).

Minerale. O Magma e alu aʻe mai le loloto o le eleele o loʻo i ai le tele o minerale. A maeʻa ona maalili le lava, minerale, ona o le feʻaveaʻi o vai vevela ma kasa, faʻafefe i luga o se nofoaga lautele. O lona uiga o minerale e pei o apa, siliva, auro, kopa ma e oo lava i taimane e mafai ona maua i papa mauga. O le tele o minerale u'amea i le salafa o le lalolagi, aemaise lava 'apamemea, auro, siliva, ta'ita'i ma le zinc, e feso'ota'i ma ma'a o lo'o i lalo ifo o le mauga mu. O le mea lea, o nofoaga e sili ona lelei mo la'au fa'apisinisi tetele fa'apea fo'i ma fa'alotoifale. O kasa vevela e sau mai i le ea o le mauga mu e faʻapupulaina ai le eleele i minerale, aemaise lava le sulfur. E masani ona aoina e tagata o le atunuu ma faatau atu.

malosi o le geothermal. O le malosi lea o le malosi vevela mai le Lalolagi. O le vevela mai le ausa i lalo o le eleele e faʻaaogaina e faʻaulu ai turbine ma faʻaulu ai le eletise, faʻapea foʻi ma le faʻavevelaina o vai, ona faʻaaogaina lea e faʻamafanafana ai ma vai vevela. A le tupu fa'anatura le ausa, e tele ni pu loloto e vili i totonu o ma'a vevela. O le vai malulu e sasaa i totonu o le tasi pu, o se taunuuga e sau ai le ausa vevela mai le isi. O ia ausa e le fa'aogaina sa'o ona o lo'o i ai le tele o minerale fa'amavae e mafai ona fa'afefe ma pupuni ai paipa, pala vaega u'amea ma fa'aleagaina ai le vai. E fa'aoga tele e Iceland le malosi o le geothermal: o le lua vaetolu o le eletise o le atunu'u e sau mai turbine e fa'aulu e le ausa. Niu Sila ma, i se tulaga maualalo, Iapani e lelei tele i le faʻaogaina o le geothermal.

eleele lafulemu. E pei ona taʻua i luga: o papa mauga e mauoa i minerale. Ae ui i lea, o minerale papa fou e le maua i laau. E faitau afe tausaga mo i latou e tau ma malepe ma, o se taunuuga, e maua ai le eleele mauoa. O ia eleele e liua i se tasi o eleele sili ona lafulemu i le lalolagi. O le Vanu o Aferika Rift, Mauga Elgon i Uganda ma le malifa o Vesuvius i Italia o loʻo i ai eleele aoga tele ona o le mauga mu ma le pefu. O le eria o Naples o loʻo i ai le fanua sili ona tamaoaiga i minerale faʻafetai i le lua o pa tetele 35000 ma le 12000 tausaga talu ai. O pa uma e lua na fausia ai ni faaputuga o le efuefu ma papa ma'a, ma avea ma eleele lafulemu. I aso nei o lenei itulagi o loʻo galue malosi ma toto vine, fualaau faisua, moli ma le tipolo, laau afu, fugalaau. O le itulagi o Naples e tele fo'i le sapalai o tamato.

Turisi O mauga mu e tosina mai ai le faitau miliona o tagata tafafao i tausaga uma mo mafuaaga eseese. O se faʻataʻitaʻiga o se vaomatua tulaga ese, o nai mea e sili atu ona mataʻina nai lo se mauga mu e sasaa ai le pefu vevela mumu, faʻapea foʻi ma le lava e oʻo i le afe futu le maualuga. I tafatafa o le mauga mu e ono iai vaituloto mafanafana, vaipuna vevela, vaituloto palapala. O Geysers sa avea pea ma nofoaga lauiloa mo turisi, e pei o le Old Faithful i Yellowstone National Park, ISA. fa'atūina o ia lava o se fanua o le afi ma le aisa, lea e tosina ai tagata tafafao maimoa ma se tu'ufa'atasiga manaia o mauga mu ma glaciers, e masani ona tu i se nofoaga e tasi. O tagata tafafao maimoa e maua ai galuega i faleoloa, faleaiga, faletalimalo, paka a le atunuu ma nofoaga autu mo turisi. O le tamaoaiga i totonu o le atunuu e maua mai ai tupe mama i le tausaga atoa. faia taumafaiga uma e faʻateleina ai le au tafafao maimoa a lona atunuu i le itulagi o Mauga Elgon. O le eria e manaia mo lona laufanua, afu tele, meaola, aʻe mauga, savaliga sopo ma, ioe, o se mauga mu.

Tuua se tali